Zorg dat milieu, natuur, duurzaamheid en een gezonde leefomgeving structureel aan bod komen in de lessen en activiteiten. Neem het op in het curriculum en het schoolbeleid. Zorg voor bij- en nascholing voor je medewerkers en betrek ouders en verzorgers; bijvoorbeeld bij de activiteiten of bij het beheer van de moestuin of het groene schoolplein.

• Lessen en activiteiten
  • Bomen zuiveren de lucht. De bodem zuivert het water. Milieu en natuur dragen bij aan een gezonde leefomgeving. Wat weten jouw studenten daarover? En hoe kunnen ze zelf bijdragen aan een gezond milieu?
  • Organiseer activiteiten om studenten de natuur te laten beleven. Zo kunnen studenten deelnemen aan het IVN Jongeren Adviesbureau. Denk ook aan buitenlessen en excursies.
  • Ga aan de slag met een schooltuin. Tuinieren valt goed te combineren met educatie over gezonde en duurzame voeding.
  • Besteed elk leerjaar aandacht aan onderwerpen als een gezond binnen- en buitenmilieu en de invloed van de natuur op een gezonde leefomgeving. Het liefst verdeeld over het jaar in plaats van tijdens één projectweek.
  • Help de studenten begrijpen wat een goed en slecht binnenklimaat is en wat het effect daarvan is op hun gezondheid en leerprestaties.
• Curriculum
  • Neem lessen over milieu en natuur op in het curriculum, bijvoorbeeld bij burgerschap of in de mentorlessen.
• Schoolbeleid
  • Neem onderwijsactiviteiten ook op in het schoolbeleid en geef er uitleg bij. Waarom worden ze uitgevoerd, wie is ervoor verantwoordelijk en in welke leerjaren vinden ze plaats?
• Bij-/nascholing
  • Bied medewerkers de mogelijkheid tot bij- of nascholing.
  • Neem contact op met een Gezonde School-adviseur voor het regionale aanbod. Of denk aan:
    • Filmpje Eenfrisseschoolbegintindeklas.nl
    • Cursussen van Ruimte-OK
    • Training bij de IVN natuuracademie
    • Webinar, training, inspiratiedag of café van Eco-Schools
    • Begeleiding door een moestuincoach
• Ouders/verzorgers
  • Veel mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)-studenten wonen nog thuis. Ouders en verzorgers hebben dan nog veel invloed op hun kind, ook als het gaat om bewustzijn van milieu en natuur. Informeer ze daarom over het lesprogramma.
  • Betrek ze bij activiteiten. Denk aan het ontwerpen van het schoolplein of de aanleg en het beheer en onderhoud van een moestuin.
  • Lees meer over het betrekken van ouders en verzorgers.

Tips

• Met Jong Leren Eten kunnen scholen een stimuleringsbijdrage aanvragen voor drie activiteiten: moestuinieren, koken of een excursie of gastles op het gebied van voeding.
• Op Lerenvoormorgen.org. vind je lesmateriaal en informatie over projecten en gastdocenten op het gebied van duurzaamheid en milieubewustzijn.
• Zet de Bosatlas van de duurzaamheid in of haal inspiratie uit het bijbehorende lesmateriaal.
• Bekijk wat lokale gidsen of schoolwerkgroepen kunnen doen voor de school op IVN.nl.
• Regel begeleiding door een moestuincoach.
• Wil je lesgeven over fijnstof en buitenluchtkwaliteit, dan kun je met studenten fijnstof onderzoeken met de fijnstofvanger van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Het lesmateriaal van GLOBE Nederland gaat ook over luchtvervuiling.
• Vraag de Gezonde School-adviseur om ondersteuning van een lokale specialist voor activiteiten en lespakketten. Denk aan de Jong Leren Eten makelaars, de NME-centra of de milieuspecialisten van de GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst).

Doe periodieke metingen op temperatuur, CO2 Koolstofdioxide (Koolstofdioxide) (koolstofdioxide) en luchtvochtigheid. Doe regelmatig een visuele inspectie op veiligheid. Let op signalen van studenten of medewerkers, zoals hoofdpijn, sufheid, concentratieverlies, warmte of afleiding. En kijk naar het (gemotoriseerd) vervoer naar school.

• Periodieke metingen
  • Breng mogelijke risico's systematisch in kaart. Zo kun je er op tijd iets aan doen als een risico onaanvaardbaar blijkt.
  • De temperatuur in het schoolgebouw mag tussen de 19 en 24 graden zijn.
  • De CO2 (Koolstofdioxide )-waarde moet in alle lokalen tijdens gebruik lager dan 1000 ppm zijn, waarbij de waarde maximaal drie keer per dag boven de 1000 ppm mag komen.
  • Let ook op de luchtvochtigheid: die is goed tussen de 40 en 60%.
• Visuele inspectie
  • Ook buiten het schoolgebouw kun je de veiligheid in de gaten houden. Voer daarom regelmatig een visuele inspectie uit.
• Signaleren
  • Ook signalen van studenten of medewerkers kunnen iets zeggen over het binnenmilieu. Klagen ze over hoofdpijn, sufheid, concentratieverlies of warmte? Worden ze afgeleid door geluid binnen of buiten het schoolgebouw of door slechte akoestiek? Dit kan een teken zijn dat het binnenmilieu niet optimaal is.
  • Zorg dat alle medewerkers weten op welke signalen ze kunnen letten.
• Vervoer
  • Hoeveel studenten en medewerkers komen met gemotoriseerd vervoer naar school? Probeer zicht te krijgen op de schade hiervan voor het milieu.
  • Wat hebben zij nodig om lopend of per fiets naar school te komen? Geef inzicht in de voordelen, zoals minder fijnstof in de omgeving, meer beweging en betere cognitieve vaardigheden.

Zorg dat aandacht voor natuur en milieu een vaste plek heeft in het schoolbeleid. Stel beleid en regels op en betrek studenten en medewerkers hierbij. Werk samen met ketenpartners in je regio en/of andere scholen. Zorg voor beleid rondom zonbescherming en voor een hitteprotocol. Leg het beheer van het schoolplein vast. Borg taken en verantwoordelijkheden en evalueer je beleid regelmatig.

• Visie
  • Welke visie heeft de school op het gebied van milieu en natuur? Wat wil de school uitstralen, naar buiten en naar studenten en medewerkers? En hoe komt dit terug in de lessen? Neem dit op in een schoolbreed beleid en zorg ervoor dat er blijvend aandacht voor is.
• Focus
  • Bepaal bij het opstellen en werken aan beleid waar de school als eerste stappen in wil zetten. Die focus werkt meestal beter dan meteen aan de slag gaan over de volle breedte van het thema.
• Samenwerking
  • Neem contact op met de Gezonde School-adviseur in jouw regio om samen te bespreken hoe het beleid kan worden vormgegeven. 
  • Daarnaast kunnen lokale professionals helpen. Denk aan een NME-professional, een GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst)-medewerker van de afdeling Milieu of een Jong Leren Eten makelaar.
  • Kijk naar scholen die al hebben gewerkt aan een gezond binnen- en buitenmilieu. Bijvoorbeeld op Greendealscholen.nl. Daar vind je ook informatie over de kosten en uitvoering van aanpassingen.
• Onderhoud schoolplein
  • Heeft jouw school een groen schoolplein? Zorg dat het goed onderhouden wordt. Een beheer- en onderhoudsplan is dan handig. Tips vind je op IVN.nl.
• Schoolregels
  • Maak afspraken over het gebruik van het buitenleslokaal en het groene en gezonde schoolplein.
  • Bedenk samen regels voor gebruik van de buitenruimte en hang deze op, bijvoorbeeld aan de buitenmuur van het schoolgebouw.
  • Train docenten en medewerkers. Laat ze bijvoorbeeld kennis opdoen over de gewenste waarden van het binnenmilieu van de klas.
  • Doet jouw school aan afvalscheiding? Neem ook dat op in de schoolregels.
  • Leg de afspraken over binnenmilieu vast. Bijvoorbeeld over de luchtkwaliteit, de temperatuur, het geluid en de schoonmaak. Hoe vaak wordt een CO2 Koolstofdioxide (Koolstofdioxide)-meting gedaan in elk lokaal? Wat te doen bij extreme warmte of kou?
  • Regel het sleutelbeheer voor het gezonde en groene schoolplein, ook in de schoolvakanties.
• Zonbescherming en hitteprotocol
  • Zorg dat zonbescherming opgenomen is in het schoolbeleid. Leg bijvoorbeeld vast dat er zonnebrand wordt aangeboden wanneer studenten naar buiten gaan en dat er voldoende schaduwplekken op het schoolplein komen.
  • Zorg dat medewerkers én studenten weten wat ze moeten doen bij hitte. Zorg daarom voor hitteprotocol en informeer medewerkers en studenten hierover.
  • Zorgen dat de school- en gedragsregels rondom welbevinden worden toegepast.
• Betrekken en informeren
  • Betrek studenten en medewerkers bij het opstellen van het beleid.
  • Neem de regels en afspraken die jullie samen hebben opgesteld ook op in het beleid. Zo werkt iedereen mee aan het beleid en voelen meer mensen zich verantwoordelijk voor het slagen ervan.
  • Breng het beleid rond milieu en natuur jaarlijks onder de aandacht. Bijvoorbeeld tijdens een informatieavond, via de website of in de nieuwsbrief.
• Borgen
  • Omdat je elk jaar nieuwe studenten verwelkomt, blijft aandacht voor milieu en natuur nodig. Daarom is het handig om één medewerker verantwoordelijk te maken voor de aanpak van dit thema.
  • Stel bijvoorbeeld een medewerker aan als Milieu- en natuurcoördinator. Dit kan de Gezonde School-coördinator zijn, een veiligheidscoördinator, onderbouwcoördinator of docent. Deze coördinator kan bij het verdelen van taken en verantwoordelijkheden denken aan:
    • Voorlichten over het thema en inzetten van passende onderwijsactiviteiten.
    • Organiseren van trainingen voor docenten en andere medewerkers.
    • Informeren van medewerkers, studenten, ouders en verzorgers.
    • Regelen van het sleutelbeheer voor het gezonde en groene schoolplein, ook in de schoolvakanties.
    • Zorgen voor de aanwezigheid van een hitteprotocol.
    • Vastleggen van de afspraken over binnenmilieu, over bijvoorbeeld de luchtkwaliteit, de temperatuur, het geluid en de schoonmaak. Hoe vaak wordt een CO2-meting gedaan in elk lokaal? Wat te doen bij extreme warmte of kou?
    • Zorgen dat de school gedragsregels opstelt rondom alle aspecten van het thema Milieu en natuur.
• Evalueren
  • Evalueer ongeveer elke twee jaar hoe het gaat. Kijk of het beleid nog aansluit bij nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen. Is het nodig om het beleid aan te passen of uit te breiden?