Studenten doen en ontdekken van alles online. Ze ontmoeten er andere mensen, houden contact met vrienden en familie, krijgen een blik op de andere kant van de wereld, gamen, maken filmpjes en nog veel meer. Media hebben dus een grote invloed op hun leven, identiteit en welzijn. Hoe gaan studenten daar op een gezonde manier mee om? Welke rol spelen de school en ouders en verzorgers hierbij? Effectief werken aan mediawijsheid vraagt om educatie. Hoe pak je dat aan?
Bepaal met welke leerdoelen je begint
Het is handig om te bepalen aan welk aspect van mediawijsheid je het eerst wilt werken. Media kunnen studenten op het mentale, lichamelijke én sociale vlak beïnvloeden. Wat hebben studenten nodig om media op een zo gezond mogelijke manier te leren gebruiken?
Wil je studenten bewust maken van de gevolgen van beeldschermgebruik voor hun ogen? Of wil je hen inzicht geven in de invloed van media op hun nachtrust of concentratievermogen? Misschien werk je liever eerst aan een ergonomisch gezonde houding of aan een digitale balans. Of aan hoe je online op een veilige en respectvolle manier met elkaar en elkaars privacy omgaat. Bijvoorbeeld omdat je merkt dat veel studenten nieuwe contacten online aangaan, dat er weleens ruzies online ontstaan of dat studenten online veel met elkaar delen. Zulke onderwerpen dragen bij aan de mediawijsheid. En dat helpt studenten om media op een gezonde manier te gebruiken, mentaal, lichamelijk én sociaal.
Zet onderwijsactiviteiten in en informeer studenten
Bepaal waar je aan wilt werken binnen het thema Mediawijsheid. En maak vervolgens in het lesprogramma gebruik van passende onderwijsactiviteiten. Zo kun je studenten laten reflecteren op hun gedrag online. Welk effect heeft dat op een ander? En hoe houd je relaties online voor iedereen leuk? Kies bijvoorbeeld voor:
Het stopt bij jou!
Wat doe je als je een naaktfoto krijgt toegestuurd? Aan de hand van deze casus ontdekken studenten de impact van hun handelingen en leren ze hoe ze shame-sexting voorkomen.
Alle Gezonde School-activiteiten
Zoek je een andere activiteit of wil je weten wat voor activiteiten er nog meer zijn?
Deze Gezonde School-activiteit staat in het teken van relaties en seksualiteit online. Sluit dit onvoldoende aan bij wat je leerlingen wilt leren? Kijk dan welke andere activiteiten passen bij jouw wensen. Denk bijvoorbeeld aan het spel Mediajungle om mediagebruik te bespreken. Of kijk eens op Mbomediawijs.nl. Daar vind je lessen over onderwerpen als cyberpesten, smartphoneverslaving en een goede werkhouding aan het bureau.
In de lessen kun je studenten ook herinneren aan bepaalde tips of adviezen voor gezond mediagebruik, zoals de 20-20-2-regel. Oogartsen adviseren om na 20 minuten van dichtbij iets te bekijken, zoals een scherm, 20 seconden in de verte staren. In die 20 seconden kunnen de ogen even ontspannen. Vooral voor studenten tot 20 jaar is dit belangrijk. Daarnaast is het advies om minimaal twee uur per dag buiten door te brengen in verband met het nodige licht.
Geef structureel aandacht aan mediawijsheid
Media en mediavoorkeuren van studenten zijn voortdurend in ontwikkeling. Het is dus zinvol om onderwijsactiviteiten over en met media structureel aan bod te laten komen. Dat kan bijvoorbeeld zo:
- Werk met een doorlopende leerlijn.
- Neem de onderwijsactiviteiten op in het curriculum, bijvoorbeeld bij (digitaal) burgerschap of de studieloopbaanbegeleiding. Denk ook aan lessen waarin met digitale middelen wordt gewerkt: hoe gaan studenten daar op een gezonde manier mee om? Hierbij kun je denken aan ooggezondheid en ergonomie. Daarnaast kun je er een project van maken, bijvoorbeeld tijdens de Week van de Mediawijsheid.
- Besteed in de lessen aandacht aan gezond mediagebruik op mentaal, lichamelijk en sociaal gebied. Geef ook buiten de lessen aandacht aan deze onderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan de schoolomgeving.
- Zorg dat de onderwijsactiviteiten aansluiten bij de belevingswereld van de studenten.
- Neem onderwijsactiviteiten over mediawijsheid op in het schoolbeleid en geef er uitleg bij. Waarom worden ze uitgevoerd, in welke leerjaren vinden ze plaats en hoe sluiten ze aan bij de visie en het onderwijs van de school?
Tip: maak gebruik van bestaande leerlijnen
Voor mediawijsheid zijn verschillende doorlopende leerlijnen beschikbaar, bijvoorbeeld het Nationaal Media Paspoort. Zulke leerlijnen kun je gebruiken als basis voor mediawijsheid in het curriculum. Kijk daarnaast voor welke onderwerpen er aanvullende onderwijsactiviteiten nodig zijn.
Zorg voor mediabewuste medewerkers
Hoe vertrouwd zijn de docenten op jouw school met digitale media? Weten ze wat er online speelt in de belevingswereld van hun studenten? En zijn ze zich bewust van hun eigen mediagebruik? Lesgeven in mediawijsheid vraagt om specifieke kennis en vaardigheden. Bied docenten daarom regelmatig de mogelijkheid tot bij- en nascholing. Zo kunnen ze zich verdiepen in de mogelijkheden en valkuilen van internet en media. Of in hoe ze hun studenten leren om verstandig en gezond om te gaan met digitale media. Denk ook aan onderwerpen die te maken hebben met het thema Relaties en seksualiteit of Welbevinden, zoals grooming, sexting en pesten. Het is ook mogelijk om een opleiding tot mediacoach aan te bieden.
Heb je advies nodig over scholing op gebied van mediawijsheid? Neem dan contact op met een Gezonde School-adviseur.
Tip: pas eenvoudige tips toe voor snel effect
Docenten en studenten worden ook mediabewuster door een aantal tips toe te passen in de les. Denk bijvoorbeeld aan de 20-20-2-regel. En zet het digibord af en toe uit. Zo kunnen de ogen van studenten én docenten af en toe ontspannen.
