Groen is gezond! Uit onderzoek blijkt dat contact met de natuur zorgt voor meer geluk en minder stress. Maar de hoeveelheid groen verschilt per omgeving. Bovendien is dat niet het enige in het milieu dat invloed op je gezondheid kan hebben. Zo speelt de luchtkwaliteit binnen en buiten een rol, naast bijvoorbeeld de akoestiek binnen, omgevingsgeluiden van buiten en daglicht. Aandacht besteden aan milieu en natuur – buiten én binnen – is dus belangrijk voor een gezonde ontwikkeling van leerlingen. Hoe krijg je dat voor elkaar? Door te werken aan Educatie, Schoolomgeving, Signaleren en Beleid. Is jouw school goed bezig, dan kun je dat laten zien door het themacertificaat Milieu en natuur te behalen.

Wat valt er onder het thema Milieu en natuur?

  • Natuur: denk aan zichtgroen, speelgroen en educatief groen. Hieronder vallen bijvoorbeeld groene schoolpleinen, een buitenleslokaal, groen in de klas en op weg naar school, schooltuinen en moestuinen.
  • Binnenmilieu: zoals de kwaliteit van de lucht in de school, een aangename temperatuur, goede akoestiek en voldoende daglicht.
  • Buitenmilieu: zoals de kwaliteit van de lucht buiten, de water- en bodemkwaliteit en een goede omgang met de verstorende werking van omgevingsgeluiden.

Wat levert werken aan milieu en natuur leerlingen op?

Minder ziekte

Door het binnenmilieu van een school te verbeteren hebben leerlingen minder gezondheidsklachten. Daardoor is er minder ziekteverzuim (ook onder leerkrachten) en verhogen het welzijn en de leer- en werkprestaties van leerlingen en medewerkers.

Betere schoolpleinen

Vergroening van schoolpleinen heeft een positieve invloed op het welzijn en het gedrag van leerlingen op de basisschool. Na vergroening blijkt dat schoolpleinen meer worden gewaardeerd en leerlingen meer gevarieerd zijn in hun spel. Bovendien voelen meisjes zich meer in het spel betrokken en bewegen ze intensiever.

Meer concentratie

Leerlingen kunnen zich beter concentreren als ze pauze hebben gehouden op een groen schoolplein. Daarnaast ervaren ze meer steun van leeftijdsgenoten en zijn er aanwijzingen dat groen symptomen van ADHD Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) Aandachtstekort-stoornis met hyperactiviteit. (Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) Aandachtstekort-stoornis met hyperactiviteit. ) kan verminderen.

Tuinieren

Leerlingen kunnen tuinieren, wat een positief effect heeft op de gezondheid. Het stimuleert de hersenontwikkeling en verbetert het geheugen, het ruimtelijk inzicht, de executieve vaardigheden en de werkhouding. Werken ze daarbij met groente en fruit, dan draagt dat bij aan het maken van gezonde voedselkeuzes.

Betere schoolprestaties

Door planten in de klas te plaatsen en die goed te verzorgen blijken schoolprestaties te verbeteren en hebben leerlingen minder gezondheidsklachten. Ook blijkt dat het helpt het geheugen te verbeteren: leerstof wordt beter onthouden.

Tip: hoe staat jouw school ervoor?

Check met de overzichtelijke themascan snel hoe ver jouw school al is met het thema Milieu en natuur.  Hoe meer stellingen je kunt afvinken, hoe beter. 

Wat kun je doen om leerlingen te helpen?

Op school en in de schoolomgeving is het mogelijk een gezond en groen binnenmilieu en buitenmilieu te creëren. Daarnaast kan de school leerlingen stimuleren om meer naar buiten te gaan. Sommige leerlingen doen dat al met hun ouders en verzorgers, andere helemaal niet. En dat heeft invloed op hoe leerlingen omgaan met natuur en hoe zij deze waarderen. Door vaker met leerlingen naar buiten te gaan, leren zij het belang van groen en een gezond milieu begrijpen. Hoe groener de (school)omgeving is, hoe sneller en beter de leerlingen kennis en vaardigheden aanleren rond milieu en natuur. Zo kun je helpen:

  • Organiseer activiteiten om leerlingen de natuur te laten beleven. Denk aan buitenlessen en excursies of ga aan de slag met een schooltuin.
  • Weet wat de kwaliteit van het binnenmilieu in de klassen is, help de leerlingen begrijpen wat een goed en slecht binnenklimaat is en wat het effect daarvan is op hun gezondheid en leerprestaties.
  • Betrek ouders en verzorgers bij activiteiten op school en geef ze informatie zodat zij thuis ook aan de slag kunnen met het thema.
  • Laat de omgeving uitnodigen tot natuurbeleving, bijvoorbeeld met een groen en gezond schoolplein of met een voedselbosje.
  • Zorg voor goed onderhoud en beheer van de schoolomgeving voor een gezond klimaat binnen en buiten.
  • Zoek de samenwerking op met de regionale GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst ), de Jong Leren Eten-makelaars, centra voor Natuur- en Milieueducatie (NME), Staatsbosbeheer en/of de waterschappen.
  • Voer regelmatig metingen uit om te controleren of de schoolomgeving gezond genoeg is en zorg voor aanpassingen waar nodig.
  • Stel beleid op rond milieu en natuur en betrek leerlingen, ouders, verzorgers en medewerkers hierbij.

Tip: ga ‘Lekker naar buiten!’ met Jong Leren Eten

Met Jong Leren Eten kunnen alle scholen in het primair onderwijs én kinderopvanglocaties subsidie aanvragen voor drie activiteiten: moestuinieren, koken of een excursie of gastles op het gebied van voeding. Lees meer over Jong Leren Eten.

In de praktijk: aan de slag met milieu en natuur

Op De Verwondering in Almere, de eerste ecologische basisschool van Nederland, staat het thema Milieu en natuur hoog in het vaandel. Zo is de school duurzaam en energieneutraal en worden oude verpakkingen verzameld om mee te knutselen. "Zelfs onze kleuters weten al wat plasticsoep is", vertelt Gezonde School-coördinator Suzanne. Lees verder.

Aanpak en ondersteuning

Werk voor een effectieve aanpak aan Educatie, Schoolomgeving, Signaleren en Beleid. Per pijler lees je wat er nodig is om de Gezonde School-aanpak toe te passen.

Wil je hulp bij het uitvoeren van deze aanpak? Neem contact op met de Gezonde School-adviseur van jouw regionale GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst ) voor advies en ondersteuning. De Gezonde School-adviseur kan goed samenwerken met de NME-centra in de buurt.

Themacertificaat Milieu en natuur aanvragen

Wil je laten zien dat jouw school op een goede manier werkt aan het thema Milieu en natuur? Vraag dan het themacertificaat Milieu en natuur aan. Vul hiervoor de vragenlijst in op Mijngezondeschool.nl.

Tip: lees vooraf meer informatie over het themacertificaat, zoals criteria, handige documenten en de vragenlijst op Mijngezondeschool.nl.

Heeft jouw school minimaal één themacertificaat behaald? Dan mag de school zich een Gezonde School noemen. Lees meer over het vignet Gezonde School en het aanvraagproces.

Vraag het themacertificaat aan

Ook handig

Deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), SME, GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst ) IJsselland, IVN en Ruimte-OK.