Wat zijn gezondheidsvaardigheden?

Gezondheidsvaardigheden zijn de cognitieve en sociale vaardigheden die je nodig hebt voor het verkrijgen, begrijpen en toepassen van informatie voor het bevorderen of behouden van een goede gezondheid. Bijvoorbeeld: weten wat gezonde voeding is en wat niet, regelmatig sporten en bewegen. Weten wat bijdraagt aan een gelukkig leven, weten wat de effecten zijn van alcohol en roken en weten hoe je sociale contacten legt. Vaardigheden die je kunt gebruiken in deze tijd waarin er een overvloed aan verleidelijke, maar ongezonde voeding te koop is. Waarin de maatschappij en onze sociale omgeving hoge eisen aan ons stellen. En waarin technologie maakt dat we steeds minder fysiek actief zijn. Je kunt die vaardigheden ontwikkelen door over deze onderwerpen te leren, door erover te praten met mensen die erover weten of door het zelf te doen en te ervaren. 

Meer aandacht voor gezondheidsvaardigheden

Op school krijgen de basisvaardigheden rekenen en taal terecht veel aandacht. De overheid stelt leerdoelen waar scholen zich aan moeten houden. Wanneer een kind achterloopt met rekenen of taal wordt dit direct duidelijk uit de toets score. Ouders en school komen dan al snel in actie om ervoor te zorgen dat er verbetering optreedt. Maar, zouden we gezondheidsvaardigheden niet ook moeten zien als basisvaardigheden?

Waarom zijn gezondheidsvaardigheden ook basisvaardigheden?

Vivian legt dit uit: “Scholen leiden kinderen op om mee te kunnen draaien in de maatschappij. Rekenen en taal zijn daarbij zeker belangrijk, maar daarmee ben je er nog niet. Gezondheidsvaardigheden horen hier ook bij. Hoe blijf ik fysiek en mentaal gezond? Hoe houd ik alle ballen hoog? Hoe zorg ik op tijd voor ontspanning? Gezondheidsvaardigheden zijn in de huidige tijd geen luxe meer, maar essentieel.”

Gezondheidsvaardigheden zijn in de huidige tijd geen luxe meer, maar essentieel

Een rol voor de school

Helaas is het niet vanzelfsprekend dat alle ouders of verzorgers thuis aandacht besteden aan gezondheidsvaardigheden, legt Vivian uit: “Als ouders zelf niet gezond leven of informatie rondom gezondheid niet begrijpen, door bijvoorbeeld taalachterstand, hoe moeten ze dit dan overbrengen op hun kinderen? Naast gebrek aan kennis is er in gezinnen met lage inkomens bovendien niet altijd geld voor gezonde voeding of voor sportkleding. En in sommige gezinnen moeten ouders al zoveel  ballen hoog houden dat het ze te veel tijd kost om hun kinderen gezondheidsvaardigheden bij te brengen. Met als resultaat dat deze kinderen nog meer voor de tv of op hun telefoon zitten. Ze leren dan niet hoe belangrijk echte fysieke relaties zijn in een gezond leven.” School is de centrale plaats waar ook deze kinderen bereikt kunnen worden. Vivian: “Het mooie is, dat het de scholen ook direct wat oplevert als kinderen goed in hun vel zitten.”

Ook een verantwoordelijkheid van school

Volgens Vivian is er ook vanwege andere redenen een rol voor de school weggelegd: “Kinderen en jongeren brengen zoveel tijd door op school. Het zou heel vreemd zijn als school dan geen rol neemt in het aanleren van gezondheidsvaardigheden en het creëren van een gezonde leeromgeving. Een omgeving waar leerlingen zich fysiek en motorisch kunnen ontwikkelen, mentaal weerbaar zijn en voldoende ontspanningsmomenten hebben.”

Waarom zijn gezondheidsvaardigheden belangrijker dan we denken?

Wanneer er gezondheidsproblemen zijn bij een kind, of dit nu fysiek of  mentaal is, dan heeft dit invloed op het hele leven van het kind. Vivian: “Als een kind niet lekker in zijn of haar vel zit, door overgewicht bijvoorbeeld, dan heeft dat invloed op de onderlinge relaties. Het kind raakt meer geïsoleerd en de situatie verslechterd. Het kind wil ontsnappen of troost zoeken. Het kan gaan vluchten in bijvoorbeeld binge-eten, gamen of zelfs in alcohol en drugs.”

Negatieve of positieve invloed is groot

Zo kan één probleem grote gevolgen hebben voor de gezondheid van een kind. Een fysiek probleem wordt een sociaal probleem en zelfs een mentaal probleem. Het kind komt in een negatieve spiraal terecht. Maar andersom hebben positieve gezondheidsvaardigheden juist positieve effecten op al die vlakken, legt Vivian uit: “Als je jongeren leert om voor zichzelf op te komen en grenzen aan te geven bijvoorbeeld, een vaardigheid die valt onder het thema Welbevinden, dan helpt dat op zoveel andere terreinen. Het helpt bij nee zeggen tegen alcohol of sigaretten, het helpt in pestsituaties of bij het voorkomen van loverboyproblematiek. En als het in het algemeen goed gaat met de gezondheid van een kind, kan een kind alles in het leven beter aan, dan kan een kind bijvoorbeeld makkelijker de verleidingen van ongezond eten weerstaan, het kan zich beter concentreren op school en een kind heeft meer zin om te sporten.”