Werken aan een gezonde leefstijl van leerlingen is een voortdurend proces. Juist wanneer een school goed bezig is met één of meerdere thema’s en zowel medewerkers als leerlingen zich hiervoor inzetten, is het belangrijk om er blijvend aandacht voor te houden en zo de thema’s verder te verstevigen. Op deze manier zorg je voor een goede borging en blijven de thema’s onderdeel van onder andere het lesprogramma, het schoolbeleid, de signaleringsstructuur en de schoolomgeving. Ook wanneer er jaren zijn verstreken of de werkgroep uit andere medewerkers bestaat.
De gouden stap bestaat uit:
Zoek verdieping binnen thema’s
Verstevig de aandacht voor Gezonde School door te verdiepen op één of meerdere gezondheidsthema’s. Zo kan jouw school meer resultaat behalen. Bovendien kun je hierdoor beter inspelen op de wensen en behoeften van de leerlingen en medewerkers en extra aandacht besteden aan leerlingen in een maatschappelijk kwetsbare situatie.
Zoek verdieping binnen het thema van jouw school per pijler:
Educatie
- Organiseer een teamtraining om collega's nieuwe kennis en vaardigheden aan te leren op gebied van het thema. Raadpleeg hiervoor de kennispartners van Gezonde School of de Gezonde School-adviseur van jouw school.
- Organiseer gastlessen in samenwerking met lokale en landelijke organisaties.
- Breid educatieve activiteiten uit en plan meer activiteiten in door het hele studiejaar. Bekijk voor inspiratie de verschillende Gezonde School-activiteiten voor het voortgezet onderwijs.
- Gebruik actualiteiten en maatschappelijk relevante onderwerpen om extra verdieping te geven aan het thema.
- Kijk of je het thema ook terug kunt laten komen in andere vakken.
- Volg de post-hbo-opleiding Specialist Sportieve en Gezonde School.
- Schaf extra educatieve materialen aan.
Voorbeeld: samen het schoolontbijt voorbereiden
Op het Zuiderzeecollege in Zaandam brengt het team verdieping aan binnen het thema Voeding door het schoolontbijt ook voor te bereiden bij allerlei vakken, zoals biologie, economie en in mentorlessen. Meer weten? Lees Samen ontbijten op school.
Schoolomgeving
- Betrek de leerlingen actief en geef ze een rol in de organisatie en uitvoer van het thema.
- Organiseer een ouderavond over het thema om ouders te informeren en betrekken. Hierdoor zijn ouders op de hoogte en creeer je extra draagvlak voor het thema.
- Haak aan bij bestaande initiatieven en gebruik de expertise van partijen in jouw gemeente. Blijf alert op de actualiteit en een veranderende omgeving, zoals gewijzigd gemeentelijk beleid. Tip: vraag de Gezonde School-adviseur wat er speelt in jullie regio.
- Zet themadagen en themaweken in voor meer zichtbaarheid en betrokkenheid.
- Maak ook gebruik van de fysieke omgeving voor meer zichtbaarheid.
Voorbeeld: leerlingen betrekken bij een gezonde omgeving
Voor het thema Voeding kun je verdiepen door leerlingen op allerlei manieren te betrekken bij het gezonder maken van de schoolomgeving, bijvoorbeeld door ze te laten helpen in de keuken of bij het aanleggen van een moestuin. Lees hoe het Curio ISK in Bergen op Zoom dit doet in Gezonde omgeving, gezonde leerlingen.
Signaleren
- Bevorder de deskundigheid van schoolmedewerkers op het gebied van signaleren met een training.
- Blijf op de hoogte van hoe jullie leerlingen ervoor staan. Gebruik hiervoor de gegevens van de Gezondheidsmonitor Jeugd van de GGD (Gemeentelijke gezondheidsdienst).
- Blijf alert op leerlingen in een maatschappelijk kwetsbare situatie of leerlingen die extra aandacht verdienen: waar hebben zij behoefte aan?
Voorbeeld: seksueel grensoverschrijdend gedrag signaleren met het Vlaggensysteem
Werkt jouw school aan het thema Relaties en seksualiteit? Ga aan de slag met de Gezonde School-activiteit het Vlaggensysteem. Door medewerkers te trainen in het werken hiermee kan jouw school seksueel grensoverschrijdend gedrag onder leerlingen beter signaleren.
Voorbeeld: aangescherpt beleid op het thema Welbevinden
Een aangrijpende gebeurtenis op het Koningin Wilhelminacollege in Culemborg leidde tot een verdiepingsslag in het beleid voor het thema Welbevinden. Het beleid richt zich nu afzonderlijk op het schoolteam, leerlingen en ouders en verzorgers. Op deze manier hopen ze voor iedereen een veilige omgeving te kunnen bieden. Lees verder in Omgaan met sombere leerlingen.
Zoek verbinding en verbreding naar andere thema’s
De thema's van Gezonde School dragen gezamenlijk bij aan dezelfde doelen. Door aan meerdere thema’s tegelijk te werken vergroot je de inzet op deze doelen en versterk je het effect van Gezonde School. Denk bijvoorbeeld aan doelen zoals:
- Leerlingen weerbaar maken en leren om gezondere keuzes te maken.
- Creëren van een gezonde omgeving zodat gezond gedrag gemakkelijk wordt.
- Signaleren van gezondheidsgedragingen van de leerlingen.
- Vastleggen van een gezonde leefstijl in het schoolbeleid.
- Aanleren van gezonde gewoontes.
- Creëren van een optimale leeromgeving door een prettige sfeer en een veilig schoolklimaat.
Wanneer je bijvoorbeeld ongezonde eetgewoontes signaleert bij leerlingen is het voor de hand liggend om meer aandacht te besteden aan het thema Voeding. Maar je kunt ook nagaan of de leerlingen goed slapen, hoe het staat met hun welbevinden en of ze voldoende ontspannen. Hieruit kan blijken dat leerlingen zich niet vitaal voelen door een slecht slaapritme, waardoor ze eerder grijpen naar ongezonde voeding voor een snelle opkikker. Zo zie je dat de thema’s Slaap en Welbevinden samenhangen met Voeding en kun je actie ondernemen om met het ene thema het andere te versterken.
Breng raakvlakken met andere thema's in kaart
Hoe zoek je de verbinding en verbreding naar andere thema's nu op? In de praktijk zijn er veel raakvlakken tussen thema’s. Ga samen met de werkgroep aan de slag voor jouw school door in kaart brengen waar deze raakvlakken zitten. Doe dit overzichtelijk aan de hand van de vier pijlers en ontdek welke huidige activiteiten en afspraken ook invloed hebben op andere thema's. Zo weet je:
- welke activiteiten bijdragen aan andere thema's;
- welke activiteiten je kunt aanpassen of extra aandacht verdienen om de verbinding met andere thema’s te versterken;
- welke activiteiten je kunt ondernemen om te verbreden naar een ander thema.
Een voorbeeld voor het thema Relaties en seksualiteit
- Jouw school maakt binnen de pijler Educatie bijvoorbeeld gebruik van de Gezonde School-activiteit Educatieve Escaperoom Shame-Sexting 'Het stopt bij jou!'. Dan kun je in kaart brengen hoe deze activiteiten ook bijdragen aan de thema's Welbevinden en Mediawijsheid.
- Daarnaast zet je in op een veilige fysieke omgeving voor de pijler Schoolomgeving. Deze extra inzet kan bestaan uit het verlichten van donkere plekken, toezicht op de werkplekken buiten het klaslokaal en cameratoezicht om situaties met ongewenst grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Zulke maatregelen hebben ook raakvlakken met andere thema's, zoals Welbevinden en Roken, alcohol- en drugspreventie. Een veilige omgeving draagt immers bij aan een veilig schoolklimaat en het welbevinden van leerlingen. En als school heb je meer toezicht en controle over het naleven van regels over roken, alcohol- en drugsgebruik.
- Bovendien stel je vast dat het beleid voor het thema Relaties en seksualiteit toe is aan vernieuwing. Kijk dan binnen de pijler Beleid of er afspraken en regels zijn die óók te maken hebben met een thema als Mediawijsheid of Welbevinden. En leg in het nieuwe beleid de verbinding met de beide thema’s.
- Het in kaart brengen van de raakvlakken tussen deze thema’s op de verschillende pijlers kan voor jouw school een begin zijn om te verbreden naar bijvoorbeeld het thema Welbevinden. Door in de toekomst aan de slag te gaan met de pijler Signaleren van het thema Welbevinden, werk je ook op dit thema toe naar een integrale aanpak (op alle vier de pijlers). En zo verstevig je het werken aan een gezonde leefstijl op jouw school.
Wist je dat …?
Meer dan 40 procent van de Gezonde Scholen heeft twee of meer themacertificaten behaald. Dat is niet voor niets. Wanneer een school aan meerdere thema’s werkt en dat op alle vier de pijlers van Gezonde School doet, is het effect op een gezonde leefstijl groter bij leerlingen.
Tip: bekijk de kaart met Gezonde Scholen
In de overzichtskaart met Gezonde Scholen kun je zien welke scholen het vignet Gezonde School hebben behaald. Je kunt ook per school bekijken welke themacertificaten er behaald zijn. Zo zie je bijvoorbeeld welke combinaties van thema’s er in de buurt van jouw school worden gemaakt.