Veel scholen zijn trots wanneer ze de plaquette van Gezonde School aan de muur mogen spijkeren. Ze hebben hard gewerkt aan een gezondheidsthema en het vignet Gezonde School behaald. Maar helpt het behalen van het vignet ook bij het werken aan een gezonde leefstijl? Experts en ervaringsdeskundigen vertellen.

Structurele aanpak

Volgens Mischa Schönenberger, projectleider vignet bij Gezonde School, is het behalen van een vignet zeker geen momentopname. “Mijn ervaring is dat scholen een enorme kwaliteitslag maken als ze voor het vignet gaan.” Een school mag zich pas Gezonde School noemen wanneer er minimaal één themacertificaat is behaald, bijvoorbeeld voor een thema als Voeding of Welbevinden. Bij het beoordelen van een aanvraag voor een themacertificaat wordt gelet op een structurele aanpak.

“De vragenlijst [die scholen moeten invullen bij het aanvragen van een themacertificaat, red.] gaat in op wat een school heeft gedaan en hoe dit is geborgd. Alles is gericht op het structureel werken aan een thema op een manier dat het ook echt impact heeft op leerlingen en studenten. Het gezondheidsthema waar een school mee aan de slag is komt terug in de les, de schoolomgeving en het schoolbeleid. Ook herkennen de onderwijsprofessionals signalen als het niet zo goed gaat met een leerling of student en weten ze hoe ze dan het beste kunnen handelen.”

Effectiviteit

Is het nodig om voor het vignet Gezonde School te gaan als een school effectief wil werken aan de leefstijl van leerlingen of studenten? “Het is een keurmerk waar scholen terecht trots op zijn, maar het is niet het doel van Gezonde School”, legt Mischa uit. Ze geeft aan dat het uiteindelijk gaat om de impact die scholen maken op de leefstijl van leerlingen en studenten. Daarvoor is de Gezonde School-aanpak behulpzaam.

Vivian Kruitwagen, gezondheidswetenschapper bij Gezonde School: “Onderwijsprofessionals hebben het razend druk en er is een tekort aan personeel. Een efficiënte en effectieve aanpak van gezondheidsbevordering is dus relevanter dan ooit. Het idee van ‘alle beetjes helpen’ werkt niet. Dat leidt niet tot gedragsverandering, zo blijkt uit onderzoek.” Juist daarom is er een stappenplan voor het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs en mbo.

Het gaat vooral over borging van de certificaten. Dat is waar de echte winst zit.

- Esther Post, Gezonde School-coördinator Deltion College

Borging

Het Deltion College werkt inmiddels al jaren met de Gezonde School-aanpak en heeft als enige mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)-school vijf themacertificaten. Volgens Esther Post, Gezonde School-coördinator, was dat echter nooit het doel. Wel hebben de themacertificaten geholpen bij verbeteringen. Zo worden de vragenlijsten voor themacertificaten gebruikt om verbeteringen te signaleren en daarop het beleid aan te passen. "Het gaat vooral over borging van de certificaten. Dat is waar de echte winst zit”, vertelde Esther in een interview. Door continu te werken aan de thema's voelen ondertussen veel meer mensen zich eigenaar dan in het begin en dat helpt bij de borging.

Uitdaging

Ook voor het Dollard College Bovenburen (voorheen Ubbo Emmius) in Winschoten was het op voorhand niet de bedoeling om vijf themacertificaten te behalen. Directeur Landa Buiter legde in een interview uit hoe de vo-school zich ermee profileert en waarom ze aandacht voor gezondheid op school zo belangrijk vindt. Ze is trots op de themacertificaten en het vignet Gezonde School, maar het daarbij laten is niet voldoende. “Je moet het op de agenda zetten, in je schoolplan opnemen en in je ambities benoemen”, aldus Landa. De school betrekt ouders daarom ook bij het beleid en informeert hen over wat de school doet aan de thema's en over de behaalde themacertificaten.

Het werken met Gezonde School helpt ons wel, omdat het daardoor niet iets eenmaligs is. Het zit verweven in ons beleid.

- Esther Post, Gezonde School-coördinator Deltion College

Op het Deltion hebben ze ook gemerkt dat de aandacht voor een gezond leefstijl iets is dat je moet blijven stimuleren. Waar er in het begin niet zoveel werd gedaan met onderzoeksresultaten, is dat nu wel anders: “Nu komen collega’s met vragen naar ons: Wat zijn aandachtspunten? Hoe scoren studenten op het gebied van de thema’s?” vertelt Esther.

“Natuurlijk heb je geen themacertificaat nodig om aandacht te besteden aan welbevinden, mentale gezondheid en depressiviteit. Het werken met Gezonde School helpt ons wel, omdat het daardoor niet iets eenmaligs is. Het zit verweven in ons beleid”, aldus Esther Post.

Conclusie

Het behalen van het vignet Gezonde School kan volgens deze experts en ervaringsdeskundigen dus helpen bij het werken aan een gezonde leefstijl. Scholen kunnen de procedures voor themacertificaten - en daarmee voor het vignet Gezonde School - gebruiken om blijvend aandacht te houden voor een gezonde leefstijl. Het belangrijkste is dat de inzet niet eenmalig is, maar dat er structureel wordt gewerkt aan een gezonde leefstijl.