Weet je hoe het staat met de seksuele gezondheid van jouw leerlingen? Weten leraren wat ze moeten doen als er iets rond relaties en seksualiteit aan de hand is? Helpt de school leerlingen en hun ouders en verzorgers bij vragen of problemen? Effectief werken aan relaties en seksualiteit vraagt ook om signalering. Hoe pak je dat aan?
Houd zicht op de ontwikkeling van leerlingen
Leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs doorlopen deels dezelfde seksuele ontwikkeling als leerlingen in het reguliere onderwijs. Ze hebben dezelfde seksuele interesses en worden ook even vaak verliefd. Maar door hun beperking ervaren ze ook een aantal belemmeringen. Het is daarom handig om de seksuele gezondheid van leerlingen in de gaten te houden. Dat kan bijvoorbeeld met de periodieke onderzoeken van de jeugdgezondheidszorg of GGD (Gemeentelijke gezondheidsdienst ). Een leerlingvolgsysteem zoals Zien!, SCOL of vragenlijsten als Q-SCHOOL (V)SO+ of SAQI kan ook goed werken.
Tip: ken de belemmeringen van leerlingen
Tip! Signaleren gaat makkelijker als je weet wat voor belemmeringen leerlingen door hun beperking ervaren op het gebied van seksualiteit. Bekijk het overzicht op Seksuelevorming.nl.
Pak signalen op met een goede zorgstructuur
Hoe zorg je ervoor dat er continu aandacht is voor het signaleren van problemen rond relaties en seksualiteit? En dat problemen op tijd worden opgepakt? Dit kun je doen voor een goede zorgstructuur:
- Zorg voor heldere afspraken. Wat gebeurt er als een probleem rond relaties en seksualiteit wordt gesignaleerd? Wie beantwoordt vragen en wie signaleert of beoordeelt problemen? Wanneer biedt de school hulp en welke hulp is dat?
- Leg de afspraken vast in een zorgprotocol. Denk ook aan een goede meldcode en zorg ervoor dat alle schoolmedewerkers het protocol kennen.
- Bespreek signalen rondom relaties en seksualiteit met het zorgteam van de school of andere verantwoordelijken.
Reageer adequaat
De leraar speelt een belangrijke rol bij het tijdig signaleren van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hoe kunnen leraren problemen goed signaleren en adequaat reageren? Het Vlaggensysteem is een erkende Gezonde School-activiteit dat hierbij kan helpen. De module Buiten de lijnen van het Vlaggensysteem is geschikt voor het speciaal onderwijs.
Informeer leerlingen, ouders en verzorgers
Bij wie kunnen leerlingen, ouders en verzorgers terecht als ze vragen of hulp nodig hebben rondom relaties en seksualiteit? Het is handig om ze hierover te informeren, ook als ze nog geen vragen hebben. Zo wordt de drempel om hulp te zoeken lager. Je kunt denken aan:
- de vertrouwenspersoon bij vragen of voor hulp;
- de Pubergids, Sense.info en anticonceptievoorjou.nl voor informatie voor leerlingen;
- de brochure Seksuele opvoeding van kinderen met een beperking 0-18 jaar voor informatie voor ouders;
- de website Kind en seksualiteit;
- informatie voor ouders over de Week van de Lentekriebels en Week van de Liefde.
Tip: bekijk de filmpjes van Centrum Seksueel Geweld
Heeft u een vraag over seksueel misbruik bij leerlingen? Bekijk de filmpjes met antwoorden op veelgestelde vragen van Centrum Seksueel Geweld. Ook handig voor leerlingen, ouders en verzorgers.
Deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met Rutgers en Soa Aids Nederland.