Verschillende onderdelen zijn belangrijk voor het creëren van een veilig en inclusief schoolklimaat:
- Een goede leerling-docent relatie. Docenten hebben met hun leidende rol én als onderdeel van de groep veel invloed op het schoolklimaat. Een goede relatie zorgt ervoor dat de leerling zich prettiger voelt, meer motivatie heeft, beter presteert en meer betrokken is bij het onderwijs. Daarin is het voor docenten belangrijk om de leerling positief te benaderen, een persoonlijke verbinding te maken en benaderbaar te zijn door ook bij ‘kleine’ problemen klaar te staan.
- Aandacht voor groepsdynamiek, het voorkomen van ongewenst gedrag en het bevorderen van sociaal gedrag zorgt ervoor dat de docent invloed krijgt op de groepsvorming om de klas inclusief, kansrijk en veilig te maken. Dit is belangrijk, omdat leerlingen die zich buitengesloten, gepest en afgewezen voelen geen veiligheid ervaren en minder in staat zijn om zich optimaal te ontwikkelen. Er zijn verschillende Gezonde School-activiteiten om aan de slag te gaan met groepsdynamiek. Zo leren leerlingen dat de groep er verantwoordelijk voor is dat iedereen zich prettig voelt en kan leren.
- Duidelijke afspraken over hoe je je in de school gedraagt, welk taalgebruik wel/niet wordt getolereerd, maar ook hoe je online met elkaar omgaat. Deze afspraken dragen bij aan de sociale veiligheid en zorgen ervoor dat medewerkers kunnen signaleren, handhaven en optreden tegen ongewenst gedrag.
- Leg jullie visie, doelen en afspraken vast in het beleid zodat de aandacht en afspraken voor een veilig en inclusief schoolklimaat geborgd blijven op lange termijn.
- Tip: Breng het integraal veiligheidsbeleid van jouw school in beeld. Kom tot een integraal veiligheidsbeleid en met behulp van het Digitaal Veiligheidsplan. Dit is een hulpmiddel bij de ontwikkeling van een eigen aanpak voor sociale veiligheid op jouw school.
Een veilig en inclusief schoolklimaat creëer je samen
Leerlingen, medewerkers en ouders/verzorgers zijn samen verantwoordelijk voor het werken aan een veilig en inclusief schoolklimaat. Besteed daarom aandacht aan ieders betrokkenheid. Door een korte lijn tussen school en ouders/verzorgers leveren leerlingen betere schoolprestaties en ervaren zij een beter welbevinden.
- Betrek medewerkers: maak medewerkers bewust van het belang van een veilig en inclusief schoolklimaat. Medewerkers die voldoende zeggenschap ervaren bij besluitvorming en veranderingen in de school(omgeving) ervaren meer verbondenheid en welbevinden. Dit leidt tot een betere persoonlijke vitaliteit en professionele groei van de medewerker, en zorgt er ook voor dat zij beter functioneren en lesgeven. Daarnaast zijn de competenties en houding van medewerkers bepalend voor (het gevoel van) de betrokkenheid van leerlingen en ouders/verzorgers.
- Betrek een diverse groep leerlingen: Leerlingbetrokkenheid en -participatie zorgen ervoor dat leerlingen het gevoel hebben dat ze gehoord worden, en dat ze inspraak en verantwoordelijkheid krijgen in de leefomgeving van de school. Dit resulteert in een positieve schoolbeleving, sterkere leermotivatie en sociale ontwikkeling. Vraag leerlingen hoe zij het schoolklimaat beleven en laat ze bijvoorbeeld meedenken bij het opstellen van regels voor in de klas. Zo zorg je er gelijk voor dat zij het beleid rondom een veilig en inclusief schoolklimaat omarmen.
- Betrek ouders/verzorgers: het is belangrijk om ouders/verzorgers op de hoogte te houden van wat er op de school gebeurt. Dit verbetert het schoolklimaat voor de leerling en kan de werklast voor docenten verminderen. Wanneer ouders/verzorgers betrokken zijn bij het onderwijs dat de leerling volgt, is er minder verzuim en vroegtijdig schoolverlaten. Zo kunnen ze toezicht houden op het functioneren op school, ondersteunen bij huiswerk, op de hoogte blijven van waar de leerling op school mee bezig is en bijsturen waar nodig.
- Maak contact met ouders/verzorgers door je goed in de achtergrond van de leerling te verdiepen, een kennismakingsgesprek in te plannen en te bedenken wat een leerling hierin kan bijdragen.
Trek ook op met andere scholen, lokale partners en gemeenten: zij kunnen een rol spelen bij het werken aan een veilig en inclusief schoolklimaat. Bijvoorbeeld door mee te denken over de aanpak, of over interventies die op school kunnen worden ingezet. Ga in gesprek met deze partijen over hoe je elkaar kunt versterken in het werken aan gelijke kansen, waar de gezamenlijke focus in de gemeente ligt en welke doelen jullie samen kunnen behalen. Landelijke expertisecentra en de Gezonde School-adviseurs vanuit de GGD’en kunnen kennis en tools aanreiken om op jouw school te werken aan een veilig en inclusief klimaat.
