Roken, alcohol- en drugspreventie in het gespecialiseerd onderwijs

RAD gespecialiseerd onderwijs

Het is belangrijk om roken, het drinken van alcohol (en drugsgebruik) door leerlingen zo veel mogelijk te ontmoedigen en te voorkomen, zeker in het gespecialiseerd onderwijs.

Op deze pagina lees je hoe je roken, alcohol- en drugspreventie op een blijvende manier kunt implementeren. 

Waarom werken aan roken, alcohol- en drugspreventie?

  • Als leerlingen gebruik van tabak, alcohol en drugs vermijden, voorkomen ze schade aan hun brein dat nog volop in ontwikkeling is en daardoor erg kwetsbaar is. Zulke schade kan leiden tot verandering in karakter of gedrag. 
  • Het gebruik van middelen kan problematisch worden en leiden tot verslaving. Vooral cluster 4-leerlingen lopen een groter risico daarop.  
  • Leerlingen die niet roken, drinken en geen drugs gebruiken, voelen zich vaak fitter en zitten beter in hun vel. Dit vergroot nog eens de mentale weerbaarheid tegen verleidingen als roken, alcohol en drugs. 
  • Het kan problemen met medicatie voorkomen. Dit geldt vooral voor leerlingen in cluster 4. De combinatie van medicatie, alcohol en drugs kan namelijk bijwerkingen opleveren, zoals een verhoogde hartslag en bloeddruk. Ook kan alcohol de bijwerkingen van de medicatie zelf versterken. 
  • Sommige leerlingen lopen een groter risico op problematische gebruik, waaronder verslaving. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij leerlingen met met ernstige psychische stoornissen en gedragsproblemen die cluster 4-onderwijs volgen. Zij groeien vaker op in gezinnen waarvan de ouders kampen met psychische problemen of verslaving.
  • Hoe vroeger jongeren starten met verslavende middelen, hoe vaker ze blijven gebruiken en hoe groter de kans op verslaving. 
  • Problematisch gebruik kan leiden tot slechtere schoolprestaties, verzuim of schooluitval. Daarom is het nuttig dat de school leerlingen helpt om zo lang mogelijk weg te blijven van verslavende middelen. En om ze te leren hoe ze hier verantwoord mee omgaan.

Voor je begint ...

Wat doet jouw school allemaal al?

Heb je de beginsituatie goed in kaart? Denk aan jullie ambitie, vertrekpunt en kansen. Met de themascan kun je afvinken wat je al op orde hebt.

Beginsituatie   Themascan

Heb je een Gezonde School-coördinator?

Wil je met succes aan de slag, stel dan een coördinator aan: een enthousiaste medewerker die ambassadeur is voor een gezonde leefstijl.

Gezonde School-coördinator

Werk met een gedegen stappenplan

Met het stappenplan van de Gezonde School-aanpak bereik je blijvend resultaat. Je kunt je resultaten gemakkelijker behouden.

Zo maak je een plan

Hoe zorg je voor draagvlak?

Draagvlak is een voorwaarde voor succes. Het betekent dat jouw plan ook het plan van alle betrokkenen is geworden.

Zo creëer je draagvlak

Aan de slag met roken, alcohol- en drugspreventie

De Gezonde School-aanpak zorgt voor een blijvend resultaat. Werk aan roken, alcohol- en drugspreventie op jouw school aan de hand van de vier pijlers: Educatie, Schoolomgeving, Signaleren en Beleid. 

Educatie

Geef in het go geen les over roken, alcohol en drugs, maar zet in op sociaal-emotionele vaardigheden. Voor leerlingen in het vgo is het nodig om in de lessen structureel aandacht te geven aan het voorkomen van roken en alcohol- en drugsgebruik. Vooral bij leerlingen in cluster 4 ligt het (problematisch) middelengebruik hoger dan bij hun leeftijdsgenoten in het reguliere onderwijs. Bovendien beginnen zij eerder met experimenteren. Neem de lessen op in het curriculum en het schoolbeleid. Informeer ouders en verzorgers over het lesprogramma. En zorg voor scholing voor leraren.

Sociaal-emotionele ontwikkeling - go

  • Geef leerlingen
...

Schoolomgeving

Zorg voor aandacht voor roken, alcohol (en drugs) in de schoolomgeving. Richt de school daarom zo in dat leerlingen niet in aanraking komen met rook. Zorg dat leerlingen en medewerkers weten welke regels er gelden. Stimuleer medewerkers om het goede voorbeeld te geven. En betrek ouders en verzorgers.  

Schoolplein

  • Richt de school zo in dat leerlingen minder snel in aanraking komen met rook. Dit is sinds 1 augustus 2020 wettelijk verplicht. Leerlingen die anderen zien roken, gaan zelf eerder roken. En meeroken is zeer schadelijk voor
...

Signaleren

Leerlingen die ouders of verzorgers hebben met alcohol- en/of drugsproblemen vormen een risicogroep. Zij hebben meer kans op het ontwikkelen van problematisch gebruik. Het is daarom belangrijk dat deze leerlingen op tijd gezien en geholpen worden. Observeer en doe periodiek onderzoek bij leerlingen. Zorg dat medewerkers adequaat kunnen reageren en ondersteuning kunnen bieden. En leg afspraken vast in een zorgprotocol.

Observeer en ga in gesprek

  • Signaleer problemen of zorgen rond middelengebruik door leerlingen te observeren en met hun ouders en verzorgers in gesprek te gaan.
  • Deel signalen met de interne
...

Beleid

Zorg dat roken, alcohol- en drugspreventie een vaste plek heeft in het schoolbeleid. School- en gedragsregels kunnen helpen bij het voorkomen en terugdringen van roken en alcohol- en drugsgebruik. Betrek leerlingen en medewerkers bij het opstellen en uitvoeren van het beleid.  

Beleid

  • Zorg dat de school een visie heeft op roken en het gebruik van alcohol (en in het vso: drugs) en dat hier blijvend aandacht voor is.
  • Veranker de visie in beleid. In een goed beleidsplan staat wat de school doet om het gebruik van verslavende middelen te voorkomen en welke doelen de school hiermee wil
...

Inspiratie

Uitvoering van het plan

Hoe zorg je voor een succesvolle implementatie van je plan? Bekijk onze tips.

Uitvoering

Terugblikken en vooruitkijken

Evalueren, successen vieren, de aandacht vasthouden en vooruitkijken. Bekijk onze tips.

Terugblikken en vooruitkijken

Financiële en praktische ondersteuning

Met stimuleringsregelingen kun je praktische en financiële ondersteuning krijgen. Daar hoort advies van een Gezonde School-adviseur bij, naast geld die de school kan inzetten voor bijvoorbeeld de Gezonde School-coördinator, Gezonde School-activiteiten of de aanvraag van een themacertificaat.

Gezonde School-adviseurs komen op veel scholen die werken met de Gezonde School-aanpak. De Gezonde School-adviseur kan ook jouw school begeleiden en adviseren, ook als jouw school geen gebruikmaakt van een stimuleringsregeling.

Bekijk alle stimuleringsregelingen   Vind een Gezonde School-adviseur in jouw regio

En dan...

Heb je roken, alcohol- en drugspreventie met succes geïmplementeerd? Gefeliciteerd! Nu is het belangrijk om het thema onder de aandacht te houden en te verstevigen.

Je kunt verdiepen binnen je thema('s). Je kunt ook verbreden naar en verbinden met andere thema's. 

De gouden stap

undefined

Deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met het Trimbos-instituut.

Op deze pagina:

Deel deze pagina op