Aandacht besteden aan het sociaal-emotioneel welbevinden van studenten is belangrijk. Op deze pagina lees je hoe welbevinden op een blijvende manier kunt implementeren. Ook lees je hoe je een themacertificaat kunt behalen, zodat jouw school zich een Gezonde School mag noemen.

Waarom werken aan welbevinden?

Waarom werken aan welbevinden?

  • In de praktijk blijkt vaak dat studenten pas goed in staat zijn om te leren als ze zich veilig voelen en lekker in hun vel zitten.
  • Structureel werken aan welbevinden zorgt voor een fijnere sfeer.
  • In een veilig schoolklimaat mag iedereen zichzelf zijn, mogen studenten fouten maken en tonen ze gepast sociaal gedrag.
  • In een veilig schoolklimaat is minder verzuim onder docenten.
  • Studenten die lekker in hun vel zitten hebben meer zelfvertrouwen en zijn weerbaarder.
  • Daardoor kunnen ze zich beter inleven in een ander, beter omgaan met emoties van zichzelf en anderen, hechtere relaties opbouwen en beter leren.
  • Studenten met een goede basis in sociaal-emotioneel welbevinden hebben minder kans op het ontwikkelen van probleemgedrag, angst, stress en depressieklachten.
  • Door te werken aan welbevinden kun je problemen op tijd signaleren en op tijd handelen bij tekenen van psychosociale problemen.

De Gezonde School-aanpak

De Gezonde School-aanpak zorgt voor een blijvend resultaat. Aan de hand van 6 stappen helpen we je van idee naar uitvoering tot verankering in jouw school. 

Stap 1: Beginsituatie

''

Met een goede basis ga je succesvol aan de slag. Heb je je ambities helder? Is er draagvlak voor? Heb je helder wat je school al doet aan een gezonde leefstijl? Ken je je studentenpopulatie? Heb je zicht op groepen die extra aandacht verdienen?  Weet je welke kansen je kunt benutten? En welke samenwerking je kunt opzoeken? Lees hieronder onze tips.

1. De beginsituatie

Wat zijn jullie ambities?

Met een duidelijke ambitie kun je breed communiceren om (extra) draagvlak te krijgen. Ook is het dan voor iedereen op jouw schoollocatie duidelijk waar jullie naartoe werken.

  • Ambities
    • Welke ambities heeft jouw school(locatie) voor het werken aan een gezonde leefstijl?
    • Hoe sluiten die ambities aan bij de visie en cultuur van de school?
  • Beleid
    • Is de ambitie vastgelegd in het beleid? En is deze nog actueel?
  • Draagvlak
    • Wordt de ambitie breed en actief gedeeld met collega’s en studenten?
    • Steunt de directie deze ambitie actief?

Vertrekpunt: wat doen jullie al?

Wat doet jouw school(locatie) al? Breng in kaart wat jullie al doen en of dit aansluit bij de studenten.

  • Studentenpopulatie
    • Ken je de studentenpopulatie? En zijn er groepen die extra aandacht verdienen?
    • Tip: Kijk in de monitor sociale veiligheid, het studentvolgsysteem, incidentenregistratie en studentadministratie.
  • Gezondheidsthema’s
    • Weet je aan welke gezondheidsthema's jullie nu werken, en op welke manier?
    • Tip: Verken of anderen in jouw school(locatie) al bezig zijn met gezondheidsthema’s. Vul (samen) de Gezonde School-matrix in.
  • Schoolklimaat
    • Is er voldoende aandacht voor een veilig en inclusief schoolklimaat?
    • Tip: Dit is een voorwaarde voor succesvol werken aan een gezonde leefstijl.
  • Inspiratie

Welke kansen kun je benutten?

Kijk naar de kansen voor jouw schoollocatie vanuit verschillende perspectieven.

  • Behoeften
    • Ken je de behoeften en wensen van studenten en medewerkers?
    • Tip: Met de discussiekaarten kun je het gesprek aangaan, bijvoorbeeld in een (mentor)les.
    • Tip: Vraag de studentenraad (JOB) om wensen van studenten te peilen.
  • Prioriteiten
    • Weet je welke prioriteiten in het schoolbeleid staan? En welke kansen die bieden?
  • Samenwerking
    • Werk je al samen met organisaties en initiatieven in je schoolomgeving aan een gezonde leefstijl?
    • Tip: Vraag de Gezonde School-adviseur wat er speelt in jouw gemeente. Die kan je in contact brengen met organisaties en initiatieven.
    • Tip: Kijk op de Kaart voor gezonde jeugd of jouw gemeente actief is op de programma’s JOGG en Gezonde Kinderopvang. Of welke andere scholen met de Gezonde School-aanpak werken.
 

Tip: De Gezonde School-adviseur kan veel meer dan verbindingen leggen met andere partijen. Het is dus handig de adviseur op de hoogte te houden van de stappen die jouw school neemt, hoe het gaat en waar je advies bij kunt gebruiken.

Tip: Wat doet jouw school allemaal al?

Check wat jouw school al doet op het gebied van welbevinden. Met de themascan kun je afvinken wat je al op orde hebt. Themascan

Tip: Hoe zorg je voor draagvlak?

Draagvlak is een voorwaarde voor succes. Het betekent dat jouw plan ook het plan van alle betrokkenen is geworden.

Zo creëer je draagvlak

Stap 2: Gezonde School-coördinator

''

Om succesvol aan de slag te gaan met Gezonde School is het belangrijk om een coördinator aan te stellen. Een medewerker die enthousiast en gemotiveerd is. Een echte ambassadeur voor een gezonde leefstijl dus!

Lees hieronder wat de Gezonde School-coördinator doet, hoe je de taken verdeelt en welke opleiding de Gezonde School-coördinator kan volgen.

2. Gezonde School-coördinator

Wat doe je als Gezonde School-coördinator?

  • Aanspreekpunt
    • Je bent het vaste/centrale aanspreekpunt voor en aanjager van Gezonde School.
  • Ontwikkelingen
    • Je bent op de hoogte van en geeft richting aan de ontwikkelingen rondom Gezonde School.
  • Belanghebbenden betrekken
    • Je informeert en betrekt belanghebbenden wanneer het gaat om Gezonde School.
  • Regelingen aanvragen

Tip: Opleiding Specialist Sportieve en Gezonde School

Zoek je als Gezonde School-coördinator meer handvatten voor veranderingsprocessen of verdieping in de gezondheidsthema’s? Volg dan de post-hbo-opleiding Specialist Sportieve en Gezonde School. Je kunt nagaan of de opleiding (gedeeltelijk) bekostigd kan worden met de één van de stimuleringsregelingen.

 

Hoe verdeel je de taken?

Met meerdere opleidingen op verschillende locaties, hebben mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)-scholen veel medewerkers die iets kunnen doen aan Gezonde School. Het opzetten van een goede structuur, team en taakverdeling is dus belangrijk voor succes. Hoe doe je dat?

  • Reserveer tijd
    • Zorg dat je als Gezonde School-coördinator voldoende ruimte in je takenpakket hebt.
    • Vraag één of meerdere stimuleringsregelingen aan zodat de uren (gedeeltelijk) vergoed kunnen worden.
    • Binnen het mbo is het mogelijk dat er op verschillende niveaus meerdere Gezonde School-coördinatoren zijn. Dit kan zowel op instelling- als op locatieniveau zijn, of per gezondheidsthema een andere Gezonde School-coördinator.
  • Verken de school
    • Zijn er al collega’s binnen jouw schoollocatie die zich actief bezighouden met Gezonde School? Zoek aansluiting bij deze activiteiten, vorm een netwerk en werk samen om tot een samenhangend geheel te komen.
  • Verzamel de juiste personen
    • Werk samen met een gevarieerde groep van gemotiveerde collega’s; de projectgroep en/of themaverantwoordelijken.
    • Tip: Denk aan een enthousiaste docent, mentor of studieloopbaanbegeleider, teamleider, directeur, maar ook aan enthousiaste studenten (uit de studentenraad).
    • Tip: Vergeet ook niet: een HR-medewerker vitaliteit, onderwijskundige, de burgerschapscoördinator, de zorgcoördinator, vitaal mbo-coördinator, facilitair medewerker of iemand van marketing, communicatie, de directie en het college van bestuur.
    • Tip: Gebruik de introductiepresentatie om medewerkers en studenten kennis te laten maken met Gezonde School en ze te enthousiasmeren voor het werken aan gezonde leefstijl. 
    • Tip: Op het Deltion College voelen meerdere collega’s zich eigenaar van de gezondheidsthema’s. Ze pakken op wat bij ze past. Lees hoe dat werkt in Hoe motiveer je je collega’s?
  • Bouw een structuur
    • Zorg dat er meerdere aanspreekpunten zijn binnen jouw schoollocatie. Om de Gezonde School-aanpak succesvol te implementeren is het belangrijk dat alle lagen van jouw school onderdeel zijn van deze structuur, van medewerkers tot het college van bestuur. Communiceer hierover. Laat regelmatig weten aan (nieuwe) studenten en medewerkers wie de aanspreekpunten zijn.
    • Tip: Kom je er niet uit? Schakel de hulp in van de Gezonde School-adviseur in jouw regio. Die kan je (op weg) helpen bij het opzetten van een goede structuur voor jouw mbo-locatie en adviseren en begeleiden bij de uitvoering van de Gezonde School-aanpak.
  • Plan en verdeel
    • Zorg voor structurele overlegmomenten en een duidelijke taakverdeling, zodat Gezonde School op de agenda blijft.

Tip: Behoefte aan inspiratie en kennisuitwisseling over gezonde leefstijl? Neem een kijkje op het Platform Sport & Gezonde Leefstijl en word lid.

Stap 3: Aan de slag met Welbevinden

De Gezonde School-aanpak zorgt voor een blijvend resultaat. Implementeer welbevinden op jouw school aan de hand van de vier pijlers: educatie, schoolomgeving, signalering en beleid. 

✔ Educatie

Zorg dat het welbevinden van studenten structureel aan bod komt in de lessen en activiteiten. Zet een Gezonde School-lesprogramma of -activiteit in. Neem het op in het curriculum en het schoolbeleid. Zorg voor voorlichting en zet trainingen in. En denk aan persoonlijke aandacht voor studenten: zorg dat ze zich gezien voelen.

  • Lessen/activiteiten
  • Curriculum
    • Neem lessen over welbevinden op in het curriculum. Leg hierin uit in welke les wat behandeld wordt. Wil je een leerplan op maat maken? Bekijk dan het leerplankader van SLO voor structuur en bouwstenen.
  • Schoolbeleid
    • Neem lesprogramma’s of onderwijsactiviteiten over welbevinden op in het schoolbeleid en geef er uitleg bij. Waarom worden ze uitgevoerd, wie is ervoor verantwoordelijk en in welke leerjaren vinden ze plaats?
  • Voorlichting
    • Organiseer voorlichtingsavonden over geestelijke gezondheid voor studenten.
  • Training
    • Bied trainingen op het gebied van faalangst, sociale vaardigheid en assertiviteit. Of denk aan lessen om de mentale veerkracht te vergroten.
  • Aandacht
    • Geef persoonlijke aandacht aan studenten. Het is belangrijk dat studenten zich gezien voelen.

Tips

  • Gebruik de invultabel welbevinden in het lesaanbod.
  • Met de Gezonde School-activiteit Happyles kunnen studenten zien hoe gelukkig ze zich voelen en aan de slag met het resultaat.
  • Benieuwd hoe andere mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)’s welbevinden in hun lesaanbod verwerken? Lees de praktijkverhalen.

✔ Schoolomgeving

Zorg voor aandacht voor welbevinden de schoolomgeving. Betrek en  informeer studenten, medewerkers, ouders en verzorgers. Geef zelf het goede voorbeeld. Werk samen met relevante samenwerkingspartijen in je omgeving. En zorg voor extra ondersteuning aan kwetsbare (groepen) studenten.

  • Betrekken en informeren
    • Betrek studenten en medewerkers. Welbevinden krijgt meer aandacht als iedereen zich erbij betrokken voelt. Denk aan het bepalen van onderwerpen die aandacht nodig hebben en het betrekken van studenten en medewerkers via een studentenraad en medezeggenschapraad.
    • Betrek en informeer ouders en verzorgers. Vooral bij studenten die nog thuis wonen spelen ouders of verzorgers een belangrijke rol in hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Je kunt ze informeren over je beleid via een informatiebijeenkomst, nieuwsbrief of schoolgids.
  • Goede voorbeeld
    • Geef het goede voorbeeld. Voor een positief pedagogisch klimaat spelen medewerkers een cruciale rol. Voorbeeldgedrag schept vertrouwen en nodigt uit. Denk ook aan feedback: durven medewerkers elkaar open feedback geven en ontvangen? Ook docenten presteren beter als ze lekker in hun vel zitten.
  • Samenwerken
    • Werk samen met relevante samenwerkingspartijen in je omgeving. Maak gebruik van hun expertise. Denk aan een gastles, training of workshop, of ondersteuning aan leerlingen. De Gezonde School-adviseur kan met je meedenken en een sociale kaart van je omgeving bieden. Of kijk op de kaart van loketgezondleven.nl welke programma’s actief zijn in jouw gemeente.
  • Extra ondersteuning
    • Zorg voor extra ondersteuning aan kwetsbare (groepen) studenten, zoals studenten die opgroeien in armoede en nieuwkomers. Lees meer op de website van Pharos.

✔ Signalering

Kijk steeds hoe het gaat met het welbevinden van de studenten. Doe regelmatig onderzoek. Zorg dat de medewerkers signalen kunnen herkennen en bespreken. Denk ook aan het welbevinden van de medewerkers. Bespreek wat je collega's nodig hebben om te kunnen signaleren. Zorg dat signalen opgepakt worden.

  • Weten
    • Weet je van jouw studenten hoe het gaat met hun sociaal-emotionele ontwikkeling?
    • Doe regelmatig onderzoek naar welbevinden. Bijvoorbeeld met Testjeleefstijl.nl.
  • Signaleren
    • Kunnen docenten problemen op het gebied van welbevinden signaleren en bespreken?
    • Signaleer welbevinden bij medewerkers. Houd in de gaten hoe het met ze gaat. Breng dit bijvoorbeeld elke drie jaar in kaart met een periodiek medisch onderzoek. Hiermee voldoe je meteen aan een verplichting vanuit de Arbowet.
    • Bespreek regelmatig met collega’s wat iedereen nodig heeft om situaties als pesten, angst, eenzaamheid of depressie te herkennen. Denk bijvoorbeeld aan een gatekeeperstraining of een training over grensoverschrijdend gedrag. De Gezonde School-adviseur kan met je meedenken.
  • Oppakken
    • Zorg dat signalen worden opgepakt. Dit doe je met een goede signalerings- en zorgstructuur:
    • Zorg voor heldere afspraken. Wat doet jouw school bij een probleem rond welbevinden? Wie signaleert, beoordeelt en pakt op? Wanneer biedt de school hulp en welke hulp is dat? Een beslisboom kan hierbij helpen.
    • Leg de afspraken vast in een zorg- en ondersteuningsprotocol en zorg ervoor dat alle schoolmedewerkers het protocol kennen.
    • Bespreek signalen rondom de sociaal-emotionele ontwikkeling van studenten met het Zorg- en adviesteam ( ZAT Zorg- en adviesteam (ZAT) Een zorg- en adviesteam is een multidisciplinair team, waarin professionals die zorg en ondersteuning bieden aan leerlingen en hun ouders, samenwerken met scholen om problemen van die leerlingen op te lossen. URL: https://www.zat.nl (Zorg- en adviesteam (ZAT) Een zorg- en adviesteam is een multidisciplinair team, waarin professionals die zorg en ondersteuning bieden aan leerlingen en hun ouders, samenwerken met scholen om problemen van die leerlingen op te lossen. URL: https://www.zat.nl)).
    • Zorg dat studenten ergens terechtkunnen bij vragen of problemen. Denk aan een vraagbaak of vertrouwenspersoon.
    • Weet wie je kunt contacteren bij problemen of zorgen rond een student. Denk aan de ouders, verzorgers of anderen in het netwerk van de student. Zorg ook dat ouders en verzorgers weten wie hun aanspreekpunt is.
    • Zorg dat docenten deskundig zijn en in de afgelopen vier jaar trainingen hebben gevolgd, bijvoorbeeld over klassenmanagement, signaleren van huiselijk geweld of depressie.

Tips

  • Benieuwd hoe andere mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)’s werken aan signalering? Lees de praktijkverhalen.
  • Wil je samenwerken met de keten om depressie onder studenten te voorkomen of verhelpen? Kijk dan eens bij Rondom Jong.

✔ Beleid

Zorg dat welbevinden een vaste plek heeft in het schoolbeleid. Stel beleid, richtlijnen en regels op en betrek studenten en medewerkers hierbij. Informeer studenten, medewerkers, ouders en verzorgers regelmatig. Publiceer je visie, beleid en regels. Borg taken en verantwoordelijkheden en investeer in het welbevinden van het hele schoolteam.

  • Beleid
    • Stel beleid op. Welke visie heeft de school op welbevinden? En wat doet de school hieraan? Neem dit op in schoolbreed beleid en zorg voor blijvende aandacht. Beschrijf in het beleid in ieder geval op wat de school doet aan:
      • Het creëren van een positief pedagogisch klimaat.
      • Het versterken van sociaal-emotionele vaardigheden van studenten en het welbevinden van docenten.
      • Het betrekken van ouders en verzorgers.
      • Het ondersteunen van studenten met extra zorgbehoefte.
  • Richtlijnen
    • Stel handelingsrichtlijnen of protocollen op. Denk aan een vertrouwens- en pestprotocol en een draaiboek voor ingrijpende gebeurtenissen.
  • Regels
    • Stel school- en gedragsregels op. Denk hierbij aan de kernwaarden van de school, zoals verbondenheid, veiligheid, respect voor elkaar, openheid in communicatie en waardering voor verschillen.
  • Betrekken en informeren
    • Betrek studenten en medewerkers. Laat ze bijvoorbeeld meedenken bij het opstellen van beleid, school- en gedragsregels.
    • Informeer studenten, ouders en verzorgers en medewerkers regelmatig over het beleid rond welbevinden. Bijvoorbeeld via informatieavonden en nieuwsbrief.
  • Publiceren
    • Publiceer je visie, beleid en regels rond welbevinden in de schoolgids en op de website.
  • Borgen
    • Borg taken en verantwoordelijkheden. Maak één medewerker verantwoordelijk voor het beleid rond welbevinden. Bijvoorbeeld een zorgcoördinator of de Gezonde School-coördinator. Deze coördinator kan bij het verdelen van taken en verantwoordelijkheden denken aan:
      • Zorgen dat de school- en gedragsregels rondom welbevinden worden toegepast.
      • Organiseren van trainingen voor docenten en andere medewerkers.
      • Informeren van studenten, ouders, verzorgers en medewerkers.
      • Evalueren van het beleid (bijvoorbeeld elke twee jaar) en handhaven ervan. Je kunt dan meteen kijken of het beleid nog aansluit bij nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen.
  • Investeren
    •  Investeer in het welbevinden van het hele schoolteam.

Tips

  • Lees meer over veilig schoolklimaat en integraal veiligheidsbeleid op mboraad.nl.
  • Gebruik de discussiekaarten om met de studenten in gesprek te gaan over welbevinden. Bijvoorbeeld in een (mentor)les. Of vraag de studentenraad (JOB) om de wensen van studenten te peilen.

★ Inspiratie

Afkijken mag!

Afkijken mag!

Leer van andere mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)-scholen die de Gezonde School-aanpak voor welbevinden toepasten.

Lees de praktijkverhalen

Meer inspiratie

  • Ook op trimbos.nl en leraar24.nl vind je praktische tips en praktijkverhalen.

  • Op pharos.nl vind je informatie over welbevinden bij studenten in kwetsbare omstandigheden. 

  • Op nji.nl vind je informatie over welbevinden voor jongeren, ouders, professionals en beleidsmakers.

  • Op mboraad.nl vind je informatie over een veilig schoolklimaat en integraal veiligheidsbeleid.

Stap 4: Plan

In je plan vertaal je de doelen naar concrete activiteiten. In je plan beschrijf je de beginsituatie, thema en doelen, lesprogramma's en activiteiten, planning, taakverdeling en begroting. Denk ook aan samenwerking met andere scholen, (keten)partners en natuurlijk de Gezonde School-adviseur.

Lees hieronder onze tips voor een doortimmerd plan.

4. Plan

Wat staat er in je plan?

Neem dit in het plan op: beginsituatie, thema en doelen, activiteiten, planning, taakverdeling en begroting.

  • Beginsituatie
    • Beschrijf kort de beginsituatie. Gebruik de informatie die je hebt verzameld in stap 1. Denk aan je ambities, het vertrekpunt en de kansen.
  • Thema en doelen
    • Beschrijf met welk thema jouw schoollocatie aan de slag gaat. Noem de doelen.
    • Beschrijf ook hoe je gaat evalueren. Hierover lees je meer in stap 6.
  • Lesprogramma's en -activiteiten
    • Beschrijf welke (Gezonde School-) lesprogramma's en -activiteiten passen om je doelen te behalen. Inspiratie vind je op de pagina van je gekozen thema.
    • Een themascan kan je helpen om hier inzicht in te krijgen. De themascan vind je op de pagina van je gekozen thema.
    • Zorg dat aan alle vier de pijlers is gedacht. Ook deze vind je op de pagina van je gekozen thema.
    • Houd rekening met het beschikbare budget, het regionale aanbod en de beschikbare tijd en kennis van medewerkers.
    • Zet naast Gezonde School-lesprogramma's en activiteiten ookk aanvullende acties en initiatieven in om door het jaar heen aan het thema te werken. Denk aan een themaweek of -dag.
    • Betrek ook de studenten zelf. Zij kunnen bijvoorbeeld zelf een lesprogramma bedenken.
  • Planning
    • Beschrijf op welk moment in het jaar jullie welke activiteit willen uitvoeren.
    • Noem in de planning ook moment waarop je over (tussentijdse) resultaten communiceert naar studenten, medewerkers en directie.
  • Taakverdeling
    • Beschrijf wie wat doet voor elke activiteit. Zo weet je wie aan zet is. En wie je bij behaalde resultaten een welverdiend compliment kunt geven.
  • Begroting
    • Beschrijf de kosten van alle activiteiten en hoe je dit financiert.
    • Denk aan het gebruik van financiële ondersteuning. Zo kun je bij Gezonde School verschillende stimuleringsregelingen aanvragen.
       

Zoek de samenwerking

  • Zijn er in de buurt van jouw school (andere) Gezonde Scholen of misschien een Gezonde Kinderopvang? Met welke gezondheidsthema’s zijn zij bezig? Is samenwerking mogelijk?
  • Zijn er bijvoorbeeld sportverenigingen of welzijnsorganisaties in de buurt? Ook hun activiteiten kun je opnemen in jouw plan wanneer deze bijdragen aan jullie doelen.
     

Zo kies je een Gezonde School-activiteit

Alle Gezonde School-lesprogramma's en -activiteiten zie je op de pagina Gezonde School-activiteiten voor het mbo. Dit zijn activiteiten van goede kwaliteit, die goed uitvoerbaar zijn in de praktijk. Je kunt onder het kaartje selecteren op thema en op kwaliteitscriteria. Deze vragen helpen je bij je keuze:

  • Welke activiteit past bij de ambitie van jouw schoollocatie?
  • Hoe kan de activiteit zo goed mogelijk worden benut om gestelde doelen te behalen? Denk aan het slim inzetten van budget, materialen, voorzieningen en tijd.
  • Is de activiteit een aanvulling op wat de schoollocatie al doet op het thema?
  • Wordt de activiteit aangeboden in de regio? Neem bij twijfel contact op met de eigenaar van de activiteit.
  • Hebben medewerkers voldoende kennis in huis of moeten zij eerst een training volgen? Eigenaren van Gezonde School-activiteiten geven regelmatig trainingen en scholing voor docenten.
  • Werk je al samen met een andere mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)-locatie of -opleiding? Of met een school van een ander onderwijstype? Door aan hetzelfde thema te werken draag je bij aan een doorgaande lijn en maak je een gezonde leefstijl op school vanzelfsprekender.

Tip: Bespreek met collega’s en studenten welke activiteit jullie willen uitvoeren en hoe deze activiteit aansluit bij de doelstellingen van jullie schoollocatie. Zorg continu voor draagvlak bij collega's en studenten.

Tip: In het hele land zijn er Gezonde School-adviseurs die weten wat er speelt in de regio. Zij kunnen je adviseren over passende Gezonde School-activiteiten, samenwerken en stimuleringsregelingen.

★ Financiële en praktische ondersteuning

Met een stimuleringsregeling kun je praktische en financiële ondersteuning krijgen. Met het ondersteuningsaanbod bijvoorbeeld ontvangt jouw school advies en ondersteuning van de Gezonde School-adviseur en kan jouw school een geldbedrag inzetten voor onder andere de Gezonde School-coördinator, erkende Gezonde School-activiteiten of de aanvraag van een themacertificaat. Ook zijn er stimuleringsregelingen voor specifieke thema's.

Gezonde School-adviseurs van de GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst) komen op veel scholen die werken met de Gezonde School-aanpak. De Gezonde School-adviseur kan ook jouw school begeleiden en adviseren. Doe het niet alleen! Neem contact op met de Gezonde School-adviseur in jouw regio.

Bekijk alle stimuleringsregelingen   Vind een Gezonde School-adviseur in jouw regio

Stap 5: Uitvoering

Let's do it! Nu ga je met de geplande activiteiten aan de slag. Soms met grotere stappen, soms met kleinere. Onze tips:

5. Uitvoering

Blijf werken aan draagvlak

  • Luister goed naar de projectgroep, themaverantwoordelijken, studenten en medewerkers, en betrek ze.
  • Wat hebben zij nodig om actief bezig te blijven met een gezonde leefstijl?
  • Zijn ze nog enthousiast?
  • Is er behoefte aan andere activiteiten of misschien zelfs een nieuw thema?
  • Tip: Lees meer over draagvlak en studentenparticipatie.
  • Communiceer regelmatig over de voortgang. Bijvoorbeeld via de nieuwsbrief. Vertel wat de schoollocatie doet en hoe studenten en medewerkers mee kunnen werken.

Voorbeeldfunctie

  • Houd rekening met de voorbeeldfunctie van medewerkers.
  • Directie, docenten en andere medewerkers geven het goede voorbeeld aan studenten, ook wat een gezonde leefstijl betreft.  Bijvoorbeeld:
    • Bij hun eigen mediagebruik zich aan de regels in het schoolbeleid houden. 
    • Tijdens open dagen aandacht besteden aan gezonde leefstijl.
    • Meedoen met sport- en beweegactiviteiten.
  • Bespreek met de projectgroep wat je kunt doen om een gezonde leefstijl van collega's te verbeteren.

Voortgang checken en bijsturen

  • Houd vinger aan de pols bij het uitvoeren van je plan.
  • Bespreek regelmatig wat er goed gaat en wat er beter kan. Doe dit met de studenten, directie en andere medewerkers. Bijvoorbeeld:
    • Bespreek na de invoering van een nieuw voedingsbeleid met alle docenten en de kantinemedewerkers hoe dit verloopt. Worden de nieuwe regels voldoende nageleefd?
    • Is er iets in de brede schoolomgeving veranderd waar jouw schoollocatie bij kan aansluiten? Pas zo nodig de uitvoering aan.
       

Afkijken bij ROC Nijmegen: een kalender voor samenhang

Met allerlei onderwerpen die om aandacht vragen, kan de samenhang tussen activiteiten en schoolwaarden soms zoek raken. Een gezamenlijke kalender biedt oplossing én zicht op de spreiding van activiteiten voor ROC Nijmegen. Lees meer in Gezamenlijke kalender voor betere samenhang.

Stap 6: Terugblikken en vooruitkijken

Wat heeft de Gezonde School-aanpak jouw schoollocatie opgeleverd? Wat ging goed, wat kan beter? Terugkijken is niet alleen belangrijk om van te leren, maar geeft je ook de kans om successen te vieren. En om vooruit te kijken naar volgende thema's die aandacht verdienen.

6. Terugblikken en vooruitkijken

Terugkijken

Evalueren helpt om je aanpak te verbeteren en te verankeren in de school. Hiermee kun je je verantwoorden naar directie en samenwerkingspartners. En kun je aan collega's en studenten laten zien wat de resultaten zijn. Handige vragen voor de evaluatie zijn:

  • Bekijk resultaten
    • Bekijk de bijgehouden gegevens van (Gezonde School-)activiteiten. Hoeveel studenten deden mee? Hoeveel geld en tijd kostte elke activiteit? Wat heeft het opgeleverd? Uit deze gegevens kun je concluderen of het budget hoog genoeg was, of de Gezonde School-coördinator genoeg uren had en of je de activiteiten volgend jaar weer inzet.
    • Laat de studenten nogmaals de online test TestJeLeefstijl.nl invullen en vergelijk of de studenten gezonder gedrag rapporteren.
    • Bespreek de uitkomsten ook tussentijds met directie, college van bestuur, studenten en medewerkers.
  • Ga het gesprek aan
    • Vraag studenten wat zij van de (Gezonde School-)activiteiten vinden. Zijn zij tevreden? Waren zij steeds goed geïnformeerd? Merken zij resultaat? Wat kan beter of anders?
    • Je kunt ook studenten zelf aan hun leeftijdsgenoten laten vragen hoe ze activiteiten hebben ervaren en wat er volgens hen bereikt is.
    • Stel dezelfde vragen aan medewerkers, maar dan specifieker. Bijvoorbeeld: Merk je dat de sfeer in de klas beter is? Zie je studenten in de pauzes gezonder eten? Het gaat daarbij niet om concrete cijfers, maar om het gevoel en de persoonlijke beleving van succes. Dit gevoel is ook belangrijk om draagvlak voor je aanpak te behouden.
  • Tip
    • Pak de themascan er nog eens bij. Kun je nu alles afvinken? Waar zie je nog kansen voor verbetering?

Successen vieren

Themacertificaat aanvragen

  • Heeft jouw schoollocatie alle pijlers van het thema op orde? Dan is dit het moment om een themacertificaat aan te vragen.
  • Na het behalen van minimaal één themacertificaat ontvangt je school het vignet Gezonde School. Jouw school mag zich dan drie jaar lang een Gezonde School noemen.
  • Tip: Is het vignet Gezonde School toegekend? Vier dit!
    • Nodig bijvoorbeeld een wethouder uit om het vignet uit te reiken in aanwezigheid van alle studenten en medewerkers.
    • Benader lokale media en deel het nieuws via de sociale mediakanalen van de school.
    • Heb je een inspirerend verhaal of tips die je met andere onderwijsprofessionals wilt delen? Mail dan naar redactie@gezondeschool.nl.

Vooruitkijken

  • Beoordeel de uitkomsten van de evaluatie om te zien waar je kunt bijsturen. Wat is er nodig voor blijvende aandacht voor het thema? En hoe behoud je draagvlak?
  • Is het thema onderdeel geworden van de dagelijkse praktijk? Geweldig! Dit is het moment om te onderzoeken of je met een ander thema van start wilt gaan.
    • Gebruik hiervoor de inventarisatie van thema’s uit stap 1.
    • Zorg dat je een nieuw thema kiest voordat het volgende schooljaar van start gaat. Zo plan je nieuwe activiteiten en acties tijdig in.
  • Kijk bij de gouden stap hoe je aan de slag kunt met verdieping op een thema, verbreding naar een ander thema en verbinding tussen thema's kunt maken.

Aandacht vasthouden

Een gezonde leefstijl vanzelfsprekend maken vraagt om structurele aandacht. Zo houd je de aandacht vast:

  • Zorg dat jouw aanpak wordt opgenomen in het schoolbeleid of de strategienota van het bestuur en dat deze past bij de waarden en cultuur van de school.
  • Blijf het beleid communiceren naar (nieuwe) medewerkers en studenten.
  • Zorg dat Gezonde School-lesmethoden en -activiteiten een plek krijgen in de jaarplannen en (zo mogelijk) het curriculum.
  • Reserveer voldoende uren en budget voor de projectgroep die de taken voor Gezonde School uitvoert.
  • Stel voor elke activiteit een lid van de projectgroep verantwoordelijk en zorg voor vervanging bij afwezigheid.
  • Bekijk elk jaar of de activiteiten nog passen bij de doelen uit het plan en voeg zo nodig nieuwe activiteiten toe.
  • Houd de directie en het college van bestuur betrokken door ze op de hoogte te houden van ontwikkelingen op het gebied van gezonde leefstijl.
  • Blijf mensen binnen en buiten jouw school bij de aanpak betrekken. Zo vergroot je het draagvlak en daarmee de kans dat je het werken aan een gezonde leefstijl kunt voortzetten.

Afkijken bij het Deltion College: een Gezonde School blijven

Een grote schoolorganisatie met 5 themacertificaten. Het Deltion College kreeg het voor elkaar. Eén van de leerpunten: werken aan de gezondheidsthema’s is een dynamisch proces. Daarom houdt de school allerlei ontwikkelingen goed in de gaten. Lees verder in Hoe blijf je een Gezonde School?

★ Themacertificaat Welbevinden

Wil je laten zien dat jouw school op een goede manier werkt aan sociaal-emotioneel welbevinden? Vraag dan het themacertificaat Welbevinden aan.

Bekijk alle criteria   Vraag het themacertificaat aan

Heeft jouw school minimaal één themacertificaat behaald? Dan mag jouw school zich een Gezonde School noemen. Lees meer over het vignet Gezonde School en het aanvraagproces.

Deze scholen gingen je voor

Gouden stap: Verdiepen, verbinden, verbreden

Heb je dit thema met succes geïmplementeerd? Gefeliciteerd! Nu is het belangrijk om het thema onder de aandacht te houden en te verstevigen.

Je kunt verdiepen binnen je thema('s) én kunt ook verbreden naar en verbinden met andere thema's. 

Gouden stap: Verdiepen, verbinden, verbreden

Verdieping binnen je thema('s)

Hoe kan jouw schoollocatie meer resultaat behalen uit de gezondheidsthema('s)? Hoe kun je nog beter inspelen op wensen en behoeften van studenten en medewerkers? Hoe kun je extra aandacht besteden aan studenten in een kwetsbare situatie? We hebben tips per pijler:

  • Educatie
    • Organiseer een teamtraining om collega's nieuwe kennis en vaardigheden aan te leren op gebied van het thema. Raadpleeg hiervoor de kennispartners van Gezonde School of de Gezonde School-adviseur van jouw schoollocatie.
    • Organiseer gastlessen in samenwerking met lokale en landelijke organisaties.
    • Breid educatieve activiteiten uit en plan meer activiteiten in door het hele studiejaar. Bekijk voor inspiratie de verschillende Gezonde School-activiteiten voor het mbo.  
    • Gebruik actualiteiten en maatschappelijk relevante onderwerpen om extra verdieping te geven aan het thema.
    • Kijk of je het thema ook terug kunt laten komen in andere vakken.
    • Volg de post-hbo-opleiding Specialist Sportieve en Gezonde School.
    • Schaf extra educatieve materialen aan.
    • Inspiratie: Op het Koning Willem I College in Den Bosch brengt het team verdieping aan binnen het thema Relaties en seksualiteit met een theatervoorstelling over seksuele communicatie. Meer weten? Lees Theater met groepsgesprek werkt.
  • Schoolomgeving
    • Betrek de studenten actief en geef ze een rol in de organisatie en uitvoer van het thema.
    • Haak aan bij bestaande initiatieven en gebruik de expertise van partijen in jouw gemeente. Blijf alert op de actualiteit en een veranderende omgeving, zoals gewijzigd gemeentelijk beleid. Tip: vraag de Gezonde School-adviseur wat er speelt in jullie regio.
    • Zet themadagen en themaweken in voor meer zichtbaarheid en betrokkenheid.
    • Maak ook gebruik van de fysieke omgeving voor meer zichtbaarheid.
    • Inspiratie: Voor het thema Voeding kun je studenten betrekken bij het gezonder en duurzamer maken van de schoolkantine. Lees hoe ROC Rivor dat deed bij ervaringsverhalen van het Voedingscentrum.
    • Tip: Organiseer er een projectweek omheen. Bekijk voor ideeën het voorbeeld voor een projectweek van het Voedingscentrum.
  • Signaleren
    • Bevorder de deskundigheid van schoolmedewerkers op het gebied van signaleren met een training.
    • Blijf op de hoogte van hoe jullie studenten ervoor staan. En laat ze ieder jaar bij de start van het nieuwe schooljaar opnieuw TestJeLeefstijl.nl invullen.
    • Blijf alert op studenten in een maatschappelijk kwetsbare situatie of studenten die extra aandacht verdienen: waar hebben zij behoefte aan?
    • Tip: Werkt jouw schoollocatie aan het thema Relaties en seksualiteit? Ga aan de slag met de Gezonde School-activiteit het Vlaggensysteem. Door medewerkers te trainen in het werken hiermee kan jouw schoollocatie seksueel grensoverschrijdend gedrag onder studenten beter signaleren.
  • Beleid
    • Evalueer jaarlijks het beleid.
    • Actualiseer jullie visie en leg deze vast in beleid. 
    • Leg nieuwe ontwikkelingen binnen de schoollocatie vast.
    • Inspiratie: Voor ROC Da Vinci College kon het anti-rookbeleid nóg verder gaan. Daarom werkte de school samen met partijen in de buurt aan een nog grotere rookvrije zone.  Lees meer in het artikel Geen peuk meer te zien.

Verbinding en verbreding met andere thema's

De thema's van Gezonde School dragen samen bij aan dezelfde doelen. Door aan meerdere thema’s tegelijk te werken vergroot je de inzet op deze doelen en versterk je het effect van Gezonde School. Denk bijvoorbeeld aan doelen zoals:

  • Studenten weerbaar maken en leren om gezondere keuzes te maken. 
  • Creëren van een gezonde omgeving zodat gezond gedrag gemakkelijk wordt. 
  • Signaleren van gezondheidsgedragingen van de studenten.
  • Vastleggen van een gezonde leefstijl in het schoolbeleid.
  • Aanleren van gezonde gewoontes.
  • Creëren van een optimale leeromgeving door een prettige sfeer en een veilig schoolklimaat.
  • Voorbeeld:
    • Signaleer je ongezonde eetgewoontes bij studenten? Dan ligt het voor de hand om meer aandacht te besteden aan het thema Voeding. Maar je kunt ook nagaan of de studenten goed slapen, hoe het staat met hun welbevinden en of ze voldoende ontspannen.
    • Hieruit kan blijken dat studenten zich niet vitaal voelen door een slecht slaapritme, waardoor ze eerder grijpen naar ongezonde voeding voor een snelle opkikker. Zo zie je dat de thema’s Slaap en Welbevinden samenhangen met Voeding, en kun je actie ondernemen om met het ene thema het andere te versterken.

Raakvlakken in kaart brengen

In de praktijk zijn er veel raakvlakken tussen thema’s. Ga samen met collega’s aan de slag voor jouw schoollocatie door in kaart brengen waar deze raakvlakken zitten. Doe dit overzichtelijk aan de hand van de vier pijlers en ontdek welke huidige activiteiten en afspraken ook invloed hebben op andere thema's. Zo weet je:

  • welke activiteiten bijdragen aan andere thema's;
  • welke activiteiten je kunt aanpassen of extra aandacht verdienen om de verbinding met andere thema’s te versterken;
  • welke activiteiten je kunt ondernemen om te verbreden naar een ander thema.
  • Voorbeeld:
    • Stel, jouw schoollocatie maakt gebruik van de Gezonde School-activiteit Educatieve Escaperoom Shame-Sexting 'Het stopt bij jou!' (pijler Educatie). Dan kun je in kaart brengen hoe deze activiteiten bijdragen aan de thema's Welbevinden en Mediawijsheid. Daarnaast zet je in op een veilige fysieke omgeving (pijler Schoolomgeving). Bijvoorbeeld door het verlichten van donkere plekken, toezicht op de werkplekken buiten het klaslokaal en cameratoezicht om situaties met ongewenst grensoverschrijdend gedrag te voorkomen.
    • Zulke maatregelen hebben ook raakvlakken met andere thema's, zoals Welbevinden en Roken, alcohol- en drugspreventie. Een veilige omgeving draagt immers bij aan een veilig schoolklimaat en het welbevinden van studenten. En als schoollocatie heb je meer toezicht en controle over het naleven van regels over roken, alcohol- en drugsgebruik.
    • Bovendien stel je vast dat het beleid voor het thema Relaties en seksualiteit toe is aan vernieuwing. Kijk danof er afspraken en regels zijn (pijler Beleid) die óók te maken hebben met een thema als Mediawijsheid of Welbevinden. En leg in het nieuwe beleid de verbinding met de beide thema’s. Zo'n verbinding kan voor jouw schoollocatie een begin zijn om te verbreden naar het thema Welbevinden. Besteedt jouw school aandacht aan de pijler Signaleren, dan werk je meteen toe naar een integrale aanpak (op alle vier pijlers) voor het thema Welbevinden. En verstevig je het werken aan een gezonde leefstijl op jouw schoollocatie.

Het is een zoektocht, maar uiteindelijk zie je
    dat alle thema's met elkaar in verbinding staan

- Esther Post, Gezonde School-coördinator Deltion College

 

Afkijken bij andere mbo middelbaar beroepsonderwijs (middelbaar beroepsonderwijs)-scholen

Meer dan 40 procent van de Gezonde Scholen heeft twee of meer themacertificaten behaald. Dat is niet voor niets. Wanneer een schoollocatie aan meerdere thema’s werkt en dat op alle vier de pijlers van Gezonde School doet, is het effect op een gezonde leefstijl groter. 

Benieuwd welke andere mbo-scholen meerdere themacertificaten behaald hebben, en welke? Bekijk de kaart met Gezonde Scholen.

Het Deltion College heeft meerdere Gezonde School-certificaten. Hoe borgen zij al die thema's binnen zo'n grote schoolorganisatie? Lees het artikel Hoe blijf je een Gezonde School?

Het Calandlyceum ging tegelijkertijd aan de slag met de  thema's Bewegen en sport en Voeding en behaalde daarnaast het themacertificaat Relaties en seksualiteit. Lees het artikel Tegelijkertijd werken aan voeding en bewegen en sport.

Deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met het Trimbos-instituut en Pharos.