Leerlingen doen en ontdekken van alles online. Dat kan een verrijking voor hun leefwereld zijn. Ze ontmoeten er andere mensen, houden contact met vrienden en familie, krijgen een blik op de andere kant van de wereld, gamen, maken filmpjes en nog veel meer. Hoe kunnen ze de wereld op een veilige en gezonde manier blijven ontdekken? En welke rol spelen schoolmedewerkers, ouders en verzorgers hierbij? Effectief werken aan mediawijsheid vraagt om educatie. Hoe pak je dat aan?

Bepaal met welke leerdoelen je begint

Het is handig om te bepalen aan welk aspect van mediawijsheid je het eerst wilt werken. Media kunnen leerlingen op het mentale, lichamelijke én sociale vlak beïnvloeden. Wat hebben jouw leerlingen nodig om te leren hoe ze media op een zo veilig en gezond mogelijke manier kunnen gebruiken?

Misschien wil je leerlingen leren hoe ze online op een veilige en respectvolle manier met elkaar en elkaars privacy omgaan. Bijvoorbeeld omdat je merkt dat veel leerlingen nieuwe contacten online aangaan, dat er weleens ruzies online ontstaan of dat leerlingen online veel met elkaar delen. Of wil je ze eerst bewust maken van het effect van op hun ogen, nachtrust of concentratievermogen? Je kunt ook werken aan een ergonomisch gezonde houding of aan een digitale balans. Zulke onderwerpen dragen bij aan mediawijsheid. En dat helpt leerlingen om media op een gezonde manier te gebruiken – mentaal, lichamelijk én sociaal.

Zet Gezonde School-activiteiten in

Bepaal waar je aan wilt werken binnen het thema Mediawijsheid. En maak vervolgens in het lesprogramma gebruik van erkende Gezonde School-activiteiten. Laat leerlingen reflecteren op hun gedrag online. Welk effect heeft dat op een ander? En hoe houd je relaties online voor iedereen leuk? Kies bijvoorbeeld een van deze Gezonde School-activiteiten:

Kriebels in je buik so

Een doorlopende leerlijn voor leerlingen van 4 tot 12 jaar in cluster 2,3 en 4. In de bovenbouw leren leerlingen verantwoord omgaan met internet en seksualiteit. En ze leren kritisch kijken naar schoonheidsidealen en geseksualiseerde beelden in (online) media.

Lees meer over Kriebels in je buik so

Make a Move+

Make a Move+ is bedoeld om de seksuele weerbaarheid te vergroten van jongens van 14 tot 21 jaar met een lichte verstandelijke beperking. Dit om seksuele grensoverschrijding (als slachtoffer en pleger, online en offline) te voorkomen en seksuele gezondheid te bevorderen.

Lees meer over Make a Move+

Girls’ Talk+

Girls’ Talk+ is bedoeld om de seksuele weerbaarheid te vergroten van meiden van 14 tot 21 jaar met een lichte verstandelijke beperking. Dit om seksuele grensoverschrijding (online en offline) te voorkomen en seksuele gezondheid te bevorderen.

Lees meer over Girls’ Talk+

Lang Leve de Liefde vso

Een lespakket over relaties en seksualiteit voor leerlingen van 12-20 jaar in het vso. Het lespakket behandelt onder andere (online) seksueel gedrag en seksuele weerbaarheid. 

Lees meer over Lang Leve de Liefde vso

Alle activiteiten

Zoek je een andere activiteit of wil je weten wat voor activiteiten er nog meer zijn?

Bekijk alle Gezonde School-activiteiten

Tip: pas activiteiten aan waar nodig

Sluiten de beschikbare Gezonde School-activiteiten niet helemaal aan bij de opgestelde leerdoelen? Kijk dan welke andere activiteiten passend zijn. Bespreek mediagebruik bijvoorbeeld aan de hand van het spel Mediajungle. Of laat je inspireren door de lesideeën in Sociale media in het speciaal onderwijs van Kennisnet.

Geef structureel aandacht aan mediawijsheid

Media en mediavoorkeuren van leerlingen veranderen steeds. Het is dus zinvol om onderwijsactiviteiten over en met media structureel aan bod te laten komen. Dat kan bijvoorbeeld zo:

  • Werk met een doorlopende leerlijn van de onderbouw tot en met de bovenbouw. Neem de onderwijsactiviteiten op in het curriculum als onderdeel van het leergebied Digitale Geletterdheid en lessen over sociaal-emotionele ontwikkeling, relaties en seksualiteit en burgerschap. Of besteed bij gym aandacht aan het voorkomen van fysieke klachten door langdurig stilzitten en beeldschermgebruik. Geef ook buiten de lessen aandacht aan deze onderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan de schoolomgeving.
  • Zorg dat de onderwijsactiviteiten aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen.
  • Neem onderwijsactiviteiten over mediawijsheid op in het schoolbeleid en geef er uitleg bij. Waarom worden ze uitgevoerd, in welke leerjaren vinden ze plaats en hoe sluiten ze aan bij de visie en het onderwijs van de school?

Zorg voor mediabewuste medewerkers

Hoe vertrouwd zijn de leraren op uw school met digitale media? Weten ze wat er online speelt in de belevingswereld van hun leerlingen? En zijn ze zich bewust van hun eigen mediagebruik? Lesgeven in mediawijsheid vraagt om specifieke kennis en vaardigheden. Bied leraren en andere medewerkers daarom regelmatig de mogelijkheid tot bij- en nascholing. Zo kunnen ze zich verdiepen in de mogelijkheden en valkuilen van internet en media. Of in hoe ze hun leerlingen leren om verstandig en gezond om te gaan met digitale media. Denk ook aan onderwerpen die te maken hebben met het thema Relaties en seksualiteit of  Welbevinden, zoals grooming, sexting en pesten. Het is ook mogelijk om een opleiding tot mediacoach aan te bieden. 

Heb je advies nodig over scholing op gebied van mediawijsheid? Neem dan contact op met een Gezonde School-adviseur.

Tip: pas eenvoudige tips toe voor snel effect

Leraren en leerlingen worden ook mediabewuster door een aantal tips toe te passen in de les. Denk bijvoorbeeld aan de 20-20-2-regel. En zet het digibord uit wanneer het niet nodig is. Zo kunnen de ogen van leerlingen én leraren af en toe ontspannen.

Informeer ouders en verzorgers

Veel ouders en verzorgers hebben vragen over het omgaan met het mediagebruik van hun kind. De meest gestelde vraag gaat over beeldschermtijd, maar deskundigen zijn het er inmiddels over eens dat we ouders en verzorgers moeten helpen om meer over de inhoud van het mediagebruik te praten met hun kind. Informeer ouders en verzorgers daarom, bijvoorbeeld via mailings over het lesprogramma en door ouderavonden te organiseren. Het is belangrijk dat medewerkers daarbij aanwezig zijn en dat de school laat merken dat je gezond mediagebruik een taak vindt die ouders, verzorgers en school delen.

Deze tips en websites kun je meegeven aan ouders en verzorgers:

  • De 20-20-2-regel: 20 minuten van dichtbij iets bekijken, zoals een scherm, moet volgens oogartsen worden afgewisseld met 20 seconden in de verte staren. In die 20 seconden kunnen de ogen even ontspannen. Daarnaast is het advies om kinderen minimaal twee uur per dag buiten te laten doorbrengen in verband met het nodige licht.
  • Mediawijsheid.nl biedt tips voor gezond online bezig zijn en informatie over mediaopvoeding en gezondheid en media.
  • Opvoeden.nl biedt ouders en verzorgers laagdrempelige informatie en tips voor het begeleiden van hun kind op het gebied van media en gezondheid. Denk hierbij aan onderwerpen als beeldschermgebruik, veiligheid online, sociale media en smartphone- en gameverslaving.
  • Medianest biedt ouders en verzorgers informatie over mediaopvoeding. Het thema Bijzonder digitaal gaat over kinderen met een beperking.

Tip: organiseer eens een ouderavond

Wil je tijdens een ouderavond aandacht besteden aan mediawijsheid? Kijk dan eens bij Bureau Jeugd & Media. Of bij PlayBack voor de ouderavonden Like Me en Log In.